background img
banner
banner

Η Πολιτιστική Κληρονομιά της Αιγιάλειας: 32. Αρχαία Αιγιάλεια και αποικισμός Οι αποικίες των Ρυπών και του Αιγίου: Κρότων και Καυλωνία

Δημοσιεύτηκε στις 18/06/2020
από

-Από την Ντόρα Κατσωνοπούλου, Αρχαιολόγο*-

Στα δύο προηγούμενα άρθρα μου (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ), παρουσίασα τις αποικίες που ίδρυσε η Ελίκη στον αρχαίο κόσμο. Σήμερα, θα σας μιλήσω για τις αποικίες που ίδρυσαν στην Μεγάλη Ελλάδα οι πόλεις των Ρυπών και του Αιγίου.

Ο Κρότων

Η πόλη των Ρυπών που σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρόδοτο (5ος αι. π.Χ.) βρισκόταν στα Δ του Αιγίου και πριν από την πόλη των Πατρών, εντάσσεται στις ισχυρές πόλεις της Αχαΐας κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους. Η ακμή της μαρτυρείται και από την ίδρυση της αποικίας του Κρότωνα στην νότια Ιταλία περί το 710 π.Χ., δηλαδή λίγες μόλις δεκαετίες μετά την ίδρυση της Συβάρεως από την Ελίκη στην ίδια ευρύτερη περιοχή. Η ιστορία της ίδρυσης του Κρότωνα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως διηγούνται οι αρχαίες πηγές. Ο οικιστής της, ονόματι Μύσκελλος από τις Ρύπες, μετά από χρησμό του μαντείου των Δελφών επισκέφθηκε την νότια Ιταλία και βλέποντας την Σύβαρι που είχε ήδη ιδρυθεί από την Ελίκη, εντυπωσιασμένος επέστρεψε στο μαντείο και ξαναρώτησε τον θεό εάν θα μπορούσε να κτίσει εκεί την αποικία. Και αφού ο θεός του υπενθύμισε ότι κανείς πρέπει να εκτιμά το δώρο που του χαρίζουν οι θεοί και επομένως να υπακούει, επέστρεψε στην Ιταλία και έκτισε τον Κρότωνα στην γη που κατοικούσαν τότε οι Ιάπυγες, στα νότια της Συβάρεως και στην ίδια πλευρά της Ιταλίας προς το Ιόνιο πέλαγος, σε περιοχή με καλή καλλιεργήσιμη γη και φυσικό λιμάνι (εικόνα 1, κεντρική φωτό).

Εικόνα 2

Ο Κρότων μαζί με την Σύβαρη ήταν οι επιφανέστερες των ελληνικών πόλεων στην νότια Ιταλία, για την ισχύ τους, τον τρόπο ζωής, το πλήθος των κατοίκων και την μεγάλη τους έκταση. Και όπως η Σύβαρις έμεινε στην ιστορία για τον πολυτελή βίο και την τρυφηλότητα των κατοίκων της (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ), έτσι και ο Κρότων έγινε γνωστός για τους δοξασμένους αθλητές του, με πλέον διάσημο τον αθλητή Μίλωνα, και για τα φιλοσοφικά δόγματα των Πυθαγορείων. Ο φιλόσοφος Πυθαγόρας, φεύγοντας από την πατρίδα του την Σάμο την εποχή του τυράννου Πολυκράτη, εγκαταστάθηκε στον Κρότωνα γύρω στο 530 π.Χ. και ίδρυσε την φιλοσοφική σχολή των Πυθαγορείων. Η σχολή του επηρέασε και άλλες ελληνικές πόλεις στην Μεγάλη Ελλάδα, στο πλαίσιο εφαρμογής της πυθαγόρειας άποψης αναφορικά με τον τρόπο άσκησης της πολιτικής και της διακυβέρνησης. Σε σχέση με αυτήν την δράση των Πυθαγορείων και με αφορμή μια μεγάλη εξέγερση στην Σύβαρη, πολλοί από τους διωχθέντες από τους πολιτικούς τους αντιπάλους Συβαρίτες ζήτησαν την βοήθεια των Κροτωνιατών. Η κήρυξη του πολέμου από τον Κρότωνα οδήγησε το 510 π.Χ. στην καταστροφή της Συβάρεως, με την τελική και οριστική ήττα να έρχεται το 476 π.Χ. Η ηγεμονία όμως του Κρότωνα (εικόνα 2, νόμισμα του Κρότωνα) μετά την περιφανή νίκη του, δεν κράτησε πολύ. Η πτώση της άλλοτε ισχυρής Συβάρεως που ήταν ένας από τους πλέον σημαντικούς προμαχώνες στην χώρα, επηρέασε αρνητικά την τύχη συνολικά της Μεγάλης Ελλάδας, του Κρότωνα συμπεριλαμβανομένου. Ντόπιες φυλές επωφελήθηκαν και κατήλθαν νοτιότερα, κυριεύοντας αρκετά εδάφη και περιορίζοντας την ισχύ των ελληνικών πόλεων. Ο Κρότων τελικά καταλήφθηκε στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. από τον γνωστό τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο, στο πλαίσιο του σχεδίου του για ηγεμονία στην Μεγάλη Ελλάδα, και αργότερα (295 π.Χ.) από έναν άλλο τύραννο των Συρακουσών, τον Αγαθοκλή. Το 194 π.Χ., έγινε ρωμαϊκή αποικία και οδηγήθηκε σε παρακμή.

Εικόνα 3

Εικόνα 4

Κοντά στην πόλη του Κρότωνα, στο ακρωτήριο Λακίνιον, βρισκόταν ένας από τους πιο μεγαλειώδεις δωρικούς ναούς της νότιας Ιταλίας (εικόνα 3), αφιερωμένος στην θεά Ήρα (εικόνα 4) με την επωνυμία Λακινία. Ο ναός που χρονολογείται στα τέλη του 6ου-πρώτες δεκαετίες του 5ου αιώνα π.Χ., χρησίμευσε στα χρόνια ηγεμονίας του Κρότωνα ως τόπος συναντήσεων των πόλεων της νότιας Ιταλίας, κατά τα πρότυπα της Αχαϊκής ομοσπονδίας πόλεων. Από τον μύθο, η ίδρυσή του συνδέεται με τον Ηρακλή και έναν από τους άθλους του (βόδια του Γηρυόνη). Στον ναό, που σύμφωνα με αρχαίες πηγές είχε και έναν κίονα από χρυσό, αφιέρωσε χάλκινη πινακίδα με τα κατορθώματά του ο στρατηγός των Καρχηδονίων Αννίβας το 206 π.Χ.

Η Καυλωνία

Πρόκειται για αχαϊκή αποικία της Μεγάλης Ελλάδας που είναι εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό, αν και αποτέλεσε, μαζί με τις άλλες δύο αχαϊκές αποικίες της περιοχής, την Σύβαρη και ιδιαίτερα τον Κρότωνα, τον πυρήνα μιας ισχυρής συμμαχίας. Αργότερα, συμμάχησε και με τους Θουρίους, την αθηναϊκή αποικία που κτίστηκε στην θέση της κατεστραμμένης Συβάρεως το 444 π.Χ. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, στην ίδρυση της Καυλωνίας, πιθανότατα μετά από πρωτοβουλία του Κρότωνα, συμμετείχαν αχαιοί από το Αίγιον με οικιστή τον Τύφωνα.
Η πόλη κτίστηκε στην ίδια πλευρά του Ιονίου πελάγους, όπως η Σύβαρις και ο Κρότων, νοτιότερα και από τις δύο στην ανατολική ακτή της Καλαβρίας. Η παράλια περιοχή της περιστοιχίζονταν από ισχυρά αμυντικά τείχη με πύργους και η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη γύρω από μια ακρόπολη στις πλαγιές ενός λόφου. Κοντά στην ακτή, ήταν κτισμένος ένας μεγάλος ναός του α’ μισού του 5ου αιώνα π.Χ. (εικόνα 5), χωρίς να είναι γνωστή η θεότητα στην οποία ήταν αφιερωμένος.

Εικόνα 5

Αν και από τις αρχαίες πηγές δεν παραδίδεται χρονολογία ίδρυσης της αποικίας, αυτή τοποθετείται νωρίς στο β’ μισό του 7ου αιώνα π.Χ. με βάση την αρχαιολογική μαρτυρία. Η πόλη έκοψε νομίσματα ήδη τον 6ο αιώνα π.Χ. (εικόνα 6) και φαίνεται πως έκανε εμπόριο ξυλείας αφού προμήθευσε ξυλεία για ναυπήγηση πλοίων και στην Αθήνα κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, σύμφωνα με τον ιστορικό Θουκυδίδη. Η ακμή της από την ίδρυση τον 7ο μέχρι και τον 5ο αιώνα π.Χ., δέχθηκε ισχυρό πλήγμα το 389 π.Χ. όταν πολιορκήθηκε από τον γνωστό τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο Ι. Παρά την στήριξη των συμμάχων που έσπευσαν σε βοήθεια, η πόλη αναγκάστηκε να παραδοθεί και καταστράφηκε το 384 π.Χ., ενώ οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν στις Συρακούσες. Η περιοχή παραχωρήθηκε από τον Διονύσιο στους συμμάχους του Λοκρούς, και ξαναχτίστηκε αργότερα από τον Διονύσιο ΙΙ τον Νεότερο. Καταστράφηκε εκ νέου κατά την Σικελική εκστρατεία του Πύρρου της Ηπείρου έναν αιώνα αργότερα (280-275 π.Χ.) και τελικά το 200 π.Χ. καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Ρωμαίους κατά τον Δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο, καθώς είχε συνταχθεί με τις δυνάμεις του Αννίβα.

Εικόνα 6

Οι πρώτες ανασκαφές από τον Πάολο Όρσι πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Μετά τα μέσα του αιώνα, ανακαλύφθηκαν εντυπωσιακά ψηφιδωτά, όπως το περίφημο ψηφιδωτό του δράκου (εικόνα 7). Νεότερες ανασκαφές, έφεραν στο φως και άλλα εξαιρετικά ψηφιδωτά, με απεικονίσεις ενός ακόμη δράκου, δελφινιών (εικόνα 8) και λουλουδιών. Συγκεκριμένα, το 2012 ανακαλύφθηκε από τον Φρανσίσκο Κουτέρι και την ομάδα του σε χώρο που ανήκε σε συγκρότημα λουτρών, ένα μωσαϊκό 25 τετρ. μέτρων (εικόνα 9) που χρονολογείται στον ύστερο 4ο αιώνα π.Χ. και είναι από τα μεγαλύτερα ψηφιδωτά που βρέθηκαν ποτέ στην νότια Ιταλία. Το μωσαϊκό διαιρείται σε εννέα πολύχρωμα τετράγωνα και φέρει παράσταση δράκου στο κέντρο του, που συγκρίνεται με το ψηφιδωτό του δράκου που είχε ανακαλυφθεί παλαιότερα το 1969. Λόγω των θεμάτων που απεικονίζει, το ψηφιδωτό έχει γίνει γνωστό ως ‘η αίθουσα των δράκων και των δελφινιών’. Στην Καυλωνία βρέθηκε επίσης και η μεγαλύτερη επιγραφή σε αχαϊκό αλφάβητο από την Μεγάλη Ελλάδα, με την ανακάλυψη χάλκινης πινακίδας του 5ου αιώνα π.Χ., στον χώρο του ιερού της πόλης, που διασώζει αναθηματικό κείμενο δεκαοκτώ σειρών.

Εικόνα 7

Εικόνα 8

Εικόνα 9

• Η Ντόρα Κατσωνοπούλου είναι Καθηγήτρια Αρχαιολογίας Δρ του Πανεπιστημίου Cornell των ΗΠΑ, Πρόεδρος της ΕΦΑΕΛ, Διευθύντρια του Ερευνητικού Προγράμματος Αρχαίας Ελίκης και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας Πάρου & Κυκλάδων

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:


Διαβάστε περισσότερα:
·
Κατηγορίες Άρθρου
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Σχετικα αρθρα


Τα σχόλια είναι κλειστά.

protionline.gr