-ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Σ. ΜΕΝΤΖΕΛΟΠΟΥΛΟΥ-
Τις μέρες των Χριστουγέννων ένα ανάγνωσμα γεμάτο θαλπωρή πάντα το αναζητώ. Όχι όμως οποιοδήποτε, αλλά ένα συγκεκριμένο: Ένα απόσπασμα Χριστουγεννιάτικου-Πρωτοχρονιάτικου κ.λ.π. διηγήματος που συνήθως φιλοξενεί μεγάλη αθηναϊκή εφημερίδα.
Φέτος όμως ο συγγραφέας …έλειπε από την «στήλη» του, 116 χρόνια από τον θάνατο του, στις αρχές Ιανουαρίου 1904.
Μα γράφουν οι πεθαμένοι; «Γράφουν-γράφουν», και κάποιων το γράψιμο είναι πιο …ζωντανό από εκείνο των ζωντανών, καλύτερο και διαχρονικά μοναδικό.
Βρήκα όμως, από άλλη «πηγή» ένα απόσπασμα εν τέλει: Άρχιζε έτσι: «Πάνω στον βράχο της έρημης ακτής, από παλιούς λησμονημένους χρόνους βρισκόταν χτισμένο το εξωκκλήσι της Παναγίας της Κατευοδώτρας. Όλο το χειμώνα παπάς δεν ερχόταν να λειτουργήσει. Ο βοριάς μαίνεται και βρυχάται στο πέλαγος το απλωμένο μαυρογάλανο και βαθύ, το κύμα λυσσά και αφρίζει εναντίον του βράχου. Κι ο βράχος υψώνει την πλάτη του γίγαντας ακλόνητος, στοιχειό ριζωμένο βαθιά στη γη, και το ερημοκκλήσιο λευκό και γλαρό, σαν φωλιά θαλασσαετού, στεφανώνει την κορυφή του. Όλο τον χρόνο παπάς δεν φαινόταν και καλόγερος δεν ερχόταν να δοξολογήσει. Μόνο την ημέρα των Φώτων κατέβαινε από το ύψος του βραχώδους βουνού, από το λευκό μοναστηράκι του Αχ. Χαραλάμπους, σεβάσμιος με πεταχτά κάτασπρα μαλλιά και κυματιστά βαθιά γένια, ένας γέρος ιερέας….».
Διάλεξα αυτό το κομμάτι από το «Αγνάντεμα», επειδή φέτος ούτε «εμείς» όλοι θα έχουμε Αγιασμό των Υδάτων των Θεοφανίων , όπως τον ξέρουμε στην «ανοιχτή» θάλασσα!
Ναι, καλά το καταλάβατε, «Παπαδιαμάντης» είναι! Αυτός ο θαυμάσιος συγγραφέας με την ωραία, γλαφυρή ελληνική γλώσσα, ο «άγιος των Ελληνικών Γραμμάτων».
Κάθε λοιπόν, που έρχονται αυτές οι Άγιες μέρες, ο «κυρ» Αλέξανδρος παίρνει «άδεια» από τον Ουρανό και έρχεται να ζωντανέψει ήθη και έθιμα της πατρίδας του, της ιδιαίτερης, της Σκιάθου, αλλά και της σύνολης Ελληνικής πατρίδας.
Κι’ αυτό, γιατί είμαστε εμείς που τον αναζητάμε! Αναζητάμε την χάρη και την ζεστασιά των κειμένων του. Το ήθος του, την θρησκευτικότητά του και την πίστη του την γνήσια, τις μοναδικές περιγραφές της Ελληνικής φύσης. Τα ξωκκλήσια του πάνω στην θάλασσα, τους βράχους που τους χτυπάνε αλύπητα τα κύματα, τις λεπτομερειακές περιγραφές των εικόνων των Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων, τους ψαράδες και τους βοσκούς, τους χαρακτηριστικούς τύπους, τις …φευγάτες γυναίκες και τους άντρες των σοκακιών και των καπηλιών…
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης πέρα από το ξεχωριστό του υπέροχο γράψιμο, ήταν και ο ίδιος μια ξεχωριστή προσωπικότητα: Εντρύφησε τους αρχαίους συγγραφείς αλλά και στα Θεία κείμενα. Ψάλτης και πότης. Ψαλμωδίες και ρετσίνες κυριάρχησαν στο «είναι» του. Εκκλησιές και καφενέδες, «αντίδοτο» ίσως στην μοναχική ζωή του. Μοναχός της πεζογραφίας, ιερέας της σωστής ελληνικής γλώσσας. Με ύμνους στον Θεό και «ωδές» στον αθάνατο αρχαίο ελληνικό οίνο. Με «σπονδές» στα Θεία και θεία συγγράμματα. Άνθρωπος του απλού λαού και υψιπετής λογοτέχνης.
Όλα αυτά τον «συναποτελούσαν»! Η Ελλάδα μας δεν «έβγαλε» πολλούς σαν κι αυτόν.
Μου (μας) έλειψες φέτος «κυρ» Αλέξανδρε, μας λείπεις πιο πολύ αυτή την δύσκολη εποχή των δοκιμασιών, σ’ έχουμε πιότερο ανάγκη. Έλειψες σ’ όλους γέρους, νέους και παιδιά (αν και για τα τελευταία πολύ …αμφιβάλλω), ακόμα και το …ψαλτήρι στον Άγιο Ελισσαίο της Πλάκας σ’…αναζήτησε! Και ο Διογένης …ψάχνει ακόμα να βρει άνθρωπο. Δεν θα είχε …προσέξει «κυρ» Αλέξανδρε την χαρακτηριστική φιγούρα σου, με το βαρύ παλτό σου, όταν τα βράδια σεργιανούσες, όταν ζούσες, κάτω από την Ακρόπολη, στην συνοικία των Θεών που κατοικούσες.
Τότε που η θεά Αθηνά από τον Παρθενώνα, το Ναό της, έμοιαζε σαν να ψάχνει το βλέμμα σου για να σου πει μία «καληνύχτα».
Καλή σου νύχτα «κυρ» Αλέξανδρε!…
