Ο ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΙΓΙΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΟΡΔΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΣΤO PROTIONLINE.GR
Το πώς μπορεί να ¨συνδεθούν¨ οι Πελασγοί Πρωτοέλληνες και οι Ίωνες της αρχαιότητας, με το ¨Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου¨ και τον Ανδρέα Βόδρο, δεν είναι δα και πολύ δύσκολο να το σκεφτεί κανείς… Η αρχαία πόλη ¨Ρύπες¨ που είχε καταστραφεί ολοσχερώς το 30 π.Χ. από τους Ρωμαίους, έρχεται βήμα – βήμα στο ¨φως¨ και ο… βαρύς αυτός ¨θησαυρός¨ της Αιγιάλειας, γίνεται ακόμα πιο σημαντικός, δίνοντας μια πολύτιμη κληρονομιά στο μέλλον και τις απώτερες γενιές. Ο… ακούραστος αρχαιολόγος στην ανασκαφή της Τραπεζάς Ανδρέας Βόρδος, ανοίγει τα ¨χαρτιά¨ του στo protionline.gr μιλώντας για τα ευρήματα του χώρου, τα ¨οικονομικά¨ της δράσης, τους ανθρώπους που πρωτοστατούν στην όλη προσπάθεια, αλλά και τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους στην Αιγιάλεια. Το πιο ελπιδοφόρο ¨μήνυμα¨ που αφήνει όμως… είναι οι ετοιμασίες της έκθεσης των συνολικών ευρημάτων στο ¨Αίθριο¨ του Μουσείου, που ούτως ή άλλως είναι και θα είναι η ¨γέφυρα¨ που ενώνει το ένδοξο παρελθόν με το απόλυτο μέλλον της περιοχής.
Λίγα λόγια για τον δρ. Ανδρέα Βόρδο
Κατάγεται από τα Μέγαρα Αττικής, όπου διαμένει με την οικογένειά του μέχρι και σήμερα. Τελειώνοντας το σχολείο στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, βρέθηκε να σπουδάζει Κλασική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Από το 1989 και έπειτα υπηρέτησε σε δύο Εφορείες Αρχαιοτήτων στην Ελλάδα, ξεκινώντας από την Θεσσαλονίκη και ύστερα στο νησί της Λέσβου στην τοπική Εφορεία. Είναι διδάκτωρ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και θέμα της διατριβής του είναι η ανάδειξη και τα αποτελέσματα του Αρχαιολογικού Χώρου της Τραπεζάς.
Τον Οκτώβριο του 1995 τοποθετείται ως μόνιμος αρχαιολόγος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας. Παίρνει απόσπαση για να υπηρετήσει στην Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων για τρία συναπτά έτη. Κατ’ επιλογή του… επιστρέφει στην Εφορεία της Αχαΐας και αναλαμβάνει ως μόνιμος ¨ηγέτης¨ της ομάδας, την ανασκαφή. Λογίζεται πια (και δικαιωματικά…) ως Αιγιώτης κάτοικος και όπως λέει και ο ίδιος… «μπορεί να μην γεννήθηκα Αχαιός αλλά είμαι μέτοικος». Το 1996 ξεκινά δειλά – δειλά η έρευνα και η συστηματική ανασκαφή του Ναού της θέσης Τραπεζάς Αιγίου, κομμάτι – κομμάτι, στην οποία και ηγείται. To protionline.gr σήμερα παρουσιάζει και ¨σκιαγραφεί¨ τον γνωστό… ¨Αιγιώτη¨ αρχαιολόγο σε μια συζήτηση μαζί του, που περιλαμβάνει ¨όλους¨ και όλα.
Πριν δύο χρόνια περίπου είχατε αναπτύξει το θέμα «Τράπεζα Αιγίου – Η ανασκαφή μιας Αχαϊκής Μητρόπολης». Από τότε μέχρι σήμερα, τι βήματα έχουν γίνει στην περιοχή; Τα πρόσφατα ευρήματα τα… περιμένατε ή ανοίγουν νέους άλλους “δρόμους”;
Όταν μιλάμε για την Τραπεζά, είναι καλύτερα να αναφερόμαστε στις “Ρύπες”. Το μέγεθος της πόλης στο πλάτωμα της περιοχής, ο πλούτος των ευρημάτων και η σπουδαιότητά τους, αυτό προστάζουν. Οι “Ρύπες” είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές πόλεις της Αχαΐας. Κατά τον αποικισμό του 8ου αιώνα π.Χ. ήταν Μητρόπολη του Κρότωνα της Νότιας Ιταλίας. Όπως ο καθένας καταλαβαίνει, πρόκειται για μια θαυμάσια αρχαιολογική ανακάλυψη. Έχει έρθει στο φως ο καλύτερα διατηρημένος υστεροαρχαϊκός ναός σε όλο τον νομό και ανήκει σαφώς, στην κατηγορία των μεγάλων ναών της Πελοποννήσου, με έναν σημαντικότατο γλυπτό διάκοσμο. Μέρος αυτού, μπορεί ο κάθε επισκέπτης να θαυμάζει στην περιοδική έκθεση στο ¨Αίθριο¨ του Μουσείου του Αιγίου, στο άμεσο μέλλον. Ο αρχαιολογικός χώρος είχε ενταχθεί εξ αρχής δε, στο Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με ικανοποιητικό προϋπολογισμό ώστε να κατασκευαστεί τότε, το στέγαστρο του ναού, το οποίο είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην επικράτεια και έχει εμβαδόν 800 τετραγωνικά μέτρα. Εκεί, διαμορφώθηκε ο πυρήνας του αρχαιολογικού χώρου. Έγιναν απαλλοτριώσεις έκτασης 40 στρεμμάτων και η πρώτη του ¨φάση¨ έχει ολοκληρωθεί. Η δεύτερη φάση της μελλοντικής και αναγκαστικής απαλλοτρίωσης των ακινήτων, αφορά 60 στρέμματα ακόμα. Έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και έχει γίνει η συντήρηση και η ανάταξη των λίθων του ναού, ώστε να σταματήσουν οι φθορές και να γίνουν οι απαραίτητες επιδιορθώσεις. Προχωράμε με βήματα σταθερά, χρόνο με τον χρόνο.
Η “Εταιρεία Φίλων Έρευνας Αρχαίας Ρυπικής” η «Ολυμπία Οδός Α.Ε» και το Ίδρυμα Λεβέντη, πόσο “σημαντικοί” έχουν υπάρξει απέναντι στην ανασκαφή και τις ανάγκες της Τραπεζάς;
Ένας βασικός κορμός υποστήριξης της έρευνας και της ανασκαφής, είναι η “Εταιρεία Φίλων Έρευνας Αρχαίας Ρυπικής”. Ένα πολιτιστικό και μη κερδοσκοπικό σωματείο το οποίο αποτελείται από εξέχοντα πρόσωπα της Αιγιάλειας. Έχει ως κύριο σκοπό, την οικονομική υποστήριξη του έργου καθώς όπως είναι γνωστό, το υπουργείο Πολιτισμού δεν χρηματοδοτεί τις συστηματικές έρευνες και επαφίεται σε εμένα ως υπεύθυνο, στο να βρεθούν οικονομικοί πόροι. Ο πρόεδρος του σωματείου Απόστολος Λιόγκας, η γραμματέας Βιβή Αντωνόπουλου και ο ταμίας Μάκης Τσουκαλάς, δεν είναι μόνο συνεργάτες μου αλλά και φίλοι μου. Αυτές οι εισφορές κυρίως, αλλά και το “Ίδρυμα Λεβέντη” το οποίο κάθε έτος στέκεται αρκετά “γενναιόδωρο” στις ανασκαφές και τις ανάγκες μας και τα τελευταία χρόνια η “Ολυμπία Οδός”, έχουν γίνει μία ενιαία και αδιάσπαστη ομάδα που στηρίζει και συνδράμει κάθε οικονομικό πόρο που απαιτείται, ανελλιπώς. Κρίνω απαραίτητο να αναφέρω και τους σταφιδοκαλλιεργητές, τους “γείτονες” μας στο χωριό Κούμαρη δηλαδή, οι οποίοι με πολλούς τρόπους στηρίζουν την ανασκαφή και έχουν βοηθήσει στην όλη συγκρότηση με προσωπική εργασία και μεράκι. Ανάμεσα σε αυτούς, είναι και ο κ. Ιωάννης Ανδρουτσοπούλος, ο… δικός μας “μπάρμπα Γιάννης”, που ήταν ο ιδιοκτήτης της γης που βρέθηκαν τα αρχαιολογικά ευρήματα και μας επέτρεψε από την αρχή και προτού ξεκινήσει η απαλλοτρίωση, να ερευνήσουμε τον χώρο προκειμένου να τεκμηριωθεί η γη ως αρχαιολογικός χώρος.
Επιστημονικά, ποιοι σας στηρίζουν; Ποιοι είναι οι… “αφανείς ήρωες” όλα αυτά τα χρόνια που έχετε αναλάβει, που υπήρξαν “κομβικοί” στο πλευρό σας;
Είναι γεγονός, πως η συστηματική αυτή ανασκαφή που διενεργείται από το 2006 και έπειτα κάθε χρόνο, είναι μια ανασκαφή διεπιστημονική. Στην σημαντική αυτή ανασκαφή, συμμετέχει Καθηγήτρια της Αιγαιακής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Ούντινε της Ιταλίας Elisabetta Borgna, με ολιγομελή ομάδα φοιτητών από τα Πανεπιστήμια της Τεργέστης, του Ούντινε και της Βενετίας, καθώς επίσης ο εξαιρετικός συνάδελφος και προσωπικός μου φίλος Νιλς Χέλνερ, αρχιτέκτονας του Γερμανικού Ινστιτούτου Αθηνών. Υπάρχει βεβαίως δράση και με διάφορους μεταπτυχιακούς φοιτητές ελληνικών Πανεπιστημίων κατά καιρούς.
Πείτε μας για την συνεργασία σας με την διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας. Πόσο σημαντική και θετική είναι η δράση στην όλη επιχείρηση της “ομάδας” της Τραπεζάς;
Νιώθω ευγνωμοσύνη απέναντι στους κ. Λάζαρο Κολώνα, Ζωή Ασλαματζίδου, Μιχάλη Πετρόπουλο, Μαρία Γάτση, Ερωφίλη Κόλλια και βεβαίως στην κ. Αναστασία Κουμούση. Όλοι τους, διαπίστωσαν από την πρώτη κιόλας στιγμή την σημασία και την αξία του αρχαιολογικού χώρου της Τραπεζάς.
Όλοι τους, μας αγκάλιασαν και συνέβαλε ο καθένας με τον τρόπο του στην σημαντική δράση, παρέχοντας μας αρκετές διευκολύνσεις σε κάθε επίπεδο. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει πολυφωνία και έμπρακτη συμμετοχή σε κάθε τόλμημα ή έργο.
Η Αιγιάλεια “κρύβει” απίστευτους αρχαιολογικούς θησαυρούς. Βάση της εμπειρίας σας, πόσο πολύτιμη είναι αυτή η “κληρονομιά” για την ευρύτερη περιοχή;
Η Αιγιάλεια και η Αχαΐα γενικότερα, είναι μια από τις “αδικημένες” περιοχές του αρχαίου κόσμου γιατί οι πόλεις της δεν συμμετείχαν, ως γνωρίζαμε, στα μεγάλα γεγονότα που συγκλόνισαν την αρχαία Πελοπόννησο με τους μυθικούς πολέμους της τότε εποχής. Έμειναν “εκτός” δηλαδή των τότε εξελίξεων, των αρχαίων αναφορών και πηγών. Όμως, η έρευνα των τελευταίων 30 ετών έρχεται να ανατρέψει αυτή την κατάσταση. Έχουν έρθει στο φως μνημεία και πόλεις ολόκληρες που γνωρίζαμε θεωρητικά από τις πηγές. Τώρα πια… τις μαθαίνουμε από τις ανασκαφές. Προκύπτει ένας τεράστιος πλούτος, ο οποίος συμβάλλει στην γνώση μας για τον αρχαίο κόσμο, από τις απαρχές των πόλεων – κρατών στον ελλαδικό χώρο, αρχής γενομένης από την “Αίγειρα”. Η “Αίγειρα” είναι η πρώτη πόλη που ερευνάται συστηματικά, από το 1916 και μετά! Λογίζεται ότι οι πρώτοι άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν, ήταν την 3η χιλιετία π.Χ. Έχουμε καταγράψει τα σπουδαία σημεία της πόλης, το θέατρο, τους μικρούς ναούς. Οι έρευνες στην σημερινή Αιγείρα συνεχίζονται ανελλιπώς. Υπάρχουν οι έρευνες σημαντικών μνημείων, όπως για παράδειγμα στο χωριό Ρακίτα, όπου εκεί υπάρχει ο “Ναός της Αρτέμιδος Αοντίας” στην συστηματική ανασκαφή του Μιχάλη Πετρόπουλου, όπου έφερε στο φως έναν από τους αρχαιότερους ναούς της Γεωμετρικής Περιόδου, τον πρώτο που βρέθηκε με κυωνοστοίχεια περιμετρικά. Τα τελευταία χρόνια δε, έχουμε την σημαντική ανασκαφή της αρχαίας Ελίκης και του μεγάλου μνημείου στα Νικολαίικα, η οποία έγινε και συστηματική ανασκαφή του υπουργείου Πολιτισμού υπό την διεύθυνση της Αναστασίας Γκαδόλου και της Ερωφίλης Κόλλια, τα τρία τελευταία χρόνια. Αυτή η ανασκαφή στα Νικολαίικα και η ανασκαφή στην Τραπεζά, είναι ανασκαφές που “συνομιλούν” μεταξύ τους. Πρόκειται για δύο σπουδαιότατες πόλεις που δίνουν μνημεία ήδη από τις απαρχές τους. Είναι και οι δύο κύριοι οικισμοί και εγκαταστάσεις, που αργότερα μετεξελίχθηκαν μέσα στην σπερματογόνο περίοδο των αρχαϊκών χρόνων στις πόλεις – κράτη που γνωρίζουμε κατά τα κλασικά χρόνια.
Ποιο είναι το πλάνο των μελλοντικών ανασκαφών στον χώρο και πόσο ωφέλιμη θα είναι για τους Αιγιαλείς και όχι μόνο, η έκθεση των ευρημάτων στο Αρχαιολογικό Μουσείο;
Η Αιγιάλεια έχει να δώσει πολύ περισσότερα ακόμα και αυτός ο πλούτος μεγάλωσε ακόμα πιο πολύ από τις σωστικές ανασκαφές που έρχονται στο φως με αφορμή τα μεγάλα έργα στον αυτοκινητόδρομο της ΕΡΓΟΣΕ, αλλά και τις ανασκαφές που πραγματοποιούνται συνεχώς μέσα στην πόλη του Αιγίου. Όλα αυτά, θα τα δούμε στο αίθριο του Μουσείου του Αιγίου όπου θα αναπτυχθεί και η επέκτασή του, όταν ολοκληρωθούν οι απαραίτητες γραφειοκρατικές υποχρεώσεις. Ευελπιστούμε ότι μέσα στο ‘22 θα έχουμε στήσει εν μέρει, την έκθεση. Ο κόσμος του Αιγίου και της Αιγιάλειας θα “κερδίζουν” για πολλά χρόνια από αυτή. Γιατί, όλες οι εργασίες γίνονται με την παρουσία αυτού του κόσμου. Στις αυλές των σπιτιών τους… στις γειτονιές και την γη τους, δηλαδή. Είναι υποχρέωση όχι μόνο της ανώνυμης υπηρεσίας και του υπουργείου, αλλά και των αρχαιολόγων της Εφορείας Αχαΐας, να αναδείξουν τα ευρήματα τους μέσα από αυτή την έκθεση. Οι ανασκαφές στην περιοχή της Τραπεζάς θα συνεχίζονται κάθε χρόνο. Για φέτος, προγραμματίζεται η ανασκαφή του Μυκηναϊκού Τάφου ο οποίος έχει εντοπιστεί στην Μυκηναϊκή Νεκρόπολη. Θα συνεχιστεί παράλληλα, η έρευνα του οικισμού που έχει ήδη εντοπιστεί στα δυτικά, στην ευρύτερη εκεί περιοχή. Και βέβαια, θα συνεχιστεί και η έρευνα στον πυρήνα του αρχαιολογικού χώρου, που ¨αναδύονται¨ τα κτίρια της αρχαίας αγοράς, τα οποία χρονολογούνται από τα Αρχαϊκά έως και τα Ελληνιστικά χρόνια. Όλα αυτά τα ευρήματα, δίδουν πολύτιμες πληροφορίες και απαντήσεις για την παρακμή της αρχαίας πόλης και τα τελευταία χρόνια της ενεργής ζωής της. Οι ¨Ρύπες¨ σταματούν μεν να υπάρχουν ιστορικά μέσα στον 3ο αιώνα π.Χ. αλλά… είναι ταυτόχρονα πιο επίκαιρες από ποτέ. Μπορούν να διδάσκουν τις επόμενες γενιές ανθρώπων. Μπορούν να κοιτάξουν το μέλλον της Αιγιάλειας, μέσα από αυτό το υπέροχο παρελθόν της.
