Γράφει ο Γεώργιος Σπηλιόπουλος – Αντιστράτηγος ε.α. – τ. Πρόεδρος του Συλλόγου Αιγιαλέων Αθηνών-
Αφορμή του άρθρου αυτού είναι η συνέντευξη του Αντιπεριφερειάρχη της Δυτικής Ελλάδας κ Α. Φίλια την 30-11-2020 στην τοπική εφημερίδα ‘’ΠΡΩΤΗ της Αιγιαλείας’’ από την οποία προκύπτει ότι η Περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας στα πλαίσια των δράσεών της για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 και επικαλούμενη την ‘’εμβληματικότητα’’ όλων των σχετικών με την Επανάσταση γεγονότων εντός της περιοχής της α) Σχεδιάζει τη μόνιμη λειτουργία στα Καλάβρυτα και στο Μεσολόγγι ψηφιακού Πάρκου-Μουσείου που θα παρουσιάζει την ιστορία της περιοχής με την σύγχρονη τεχνολογία και β) Θέτοντας σε δεύτερη μοίρα το γεγονός της Μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας, το παραλληλίζει με όλα τα υπόλοιπα σχετικά με την Επανάσταση γεγονότα, ακόμα και με τα προεπαναστατικά επεισόδια, τα οποία πρόκειται να περιληφθούν απλώς σε ένα σχετικό λεύκωμα.
Όλα τα σχετικά με την Επανάσταση γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων και αυτών στα Καλάβρυτα και στο Μεσολόγγι, έχουν την εμβληματικότητά τους και είναι άξια προβολής, εορτασμού και τιμής. Είναι ανεπίτρεπτη όμως η παραγνώριση της σημαντικότητας της Συνέλευσης της Βοστίτσας και του ρόλου της στην έναρξη της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου 1821 και χρειάζεται η ανάδειξή της στη θέση που την τοποθετεί η ιστορική πραγματικότητα και η Ελληνική Πολιτεία με την καθιέρωσή της με Προεδρικό Διάταγμα ως Δημόσιας Εορτής Τοπικής Σημασίας.
Στο εκδοθέν το 2004 από την Βουλή Των Ελλήνων Χρονολόγιο των ‘’σημαντικότερων γεγονότων της Επανάστασης του 1821’’, μετά την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας το 1814 στην Οδησσό , ως πρώτο κατά χρονολογική σειρά σημαντικότερο γεγονός της Επανάστασης στον τότε ελλαδικό χώρο φέρεται η Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας στις 26-30 Ιανουαρίου 1821. Το ανώτατο δηλαδή πολιτειακό όργανο του προελθόντος από την Επανάσταση Ελληνικού Έθνους – Κράτους θεωρεί την Συνέλευση της Βοστίτσας ως ένα ‘’επαναστατικό γεγονός’’ και μάλιστα από τα σημαντικότερα, καίτοι συνέβη πριν την έναρξη της Επανάστασης. Παραμονές της Επανάστασης η Πελοπόννησος αποτέλεσε το επαναστατικό κέντρο στον τότε ελλαδικό χώρο και στην Βοστίτσα οριστικοποιήθηκε η απόφαση για τον χρόνο έναρξης της Επανάστασης, δρομολογήθηκαν οι επαναστατικές διαδικασίες και άρχισαν οι προπαρασκευές διαρκούσης ακόμη της Συνέλευσης, ενέργειες που οδήγησαν στην έναρξη της Επανάστασης.
Το Ελληνικό Κράτος έχει καθιερώσει ως Εθνική Εορτή την ημερομηνία της έναρξης και όχι της λήξης του Επαναστατικού πολέμου όπως συμβαίνει στα άλλα κράτη. Το θέμα όμως του χρόνου έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης στον Ελλαδικό χώρο αντιμετωπίζεται, από την δημόσια κυρίως ιστοριογραφία, παρεμπιπτόντως με τοπικιστικά κυρίως κριτήρια και όχι συστηματικά όπως επιβάλλουν οι ιστορικοί κανόνες, με αποτέλεσμα να υπάρχει διχογνωμία και να εορτάζεται συμβολικά η 25η Μαρτίου που συγκεντρώνει όλα τα εναρκτήρια επαναστατικά γεγονότα και προεπαναστατικά επεισόδια. Την 25η Μαρτίου, που αποφάσισε η Φιλική Εταιρεία, ανήγγειλαν οι απεσταλμένοι του Υψηλάντη στην Συνέλευση της Βοστίτσας, στην Σύσκεψη της Λευκάδας και γενικά στην Πελοπόννησο ο Παπαφλέσσας.
Σχετικά με τον χρόνο και τον τόπο έναρξης της Επανάστασης σε συνδυασμό με την προετοιμασία και την οργάνωσή της υπήρξαν, τόσο εντός όσο και εκτός του ελλαδικού χώρου, διάφορες διεργασιακές συζητήσεις και μυστικές συνάξεις όπως η Σύσκεψη στο Ισμαήλι της Βεσσαραβίας αρχές του Οκτωβρίου του 1820, της Μυστικής Συνέλευσης στην Βοστίτσα στις 26-30 Ιανουαρίου 1821, η Σύσκεψη στη Λευκάδα αρχές Φεβρουαρίου 1821 και άλλες.
Στην Σύσκεψη του Ισμαήλι στις 8 Οκτωβρίου 1820 υπό την προεδρία του Υψηλάντη, όπου οριστικοποιήθηκε και το επαναστατικό σχέδιο που συνέταξε όταν ανέλαβε την αρχηγία της Εταιρείας, μετά από συζητήσεις και αντεγκλήσεις, η βασική απόφαση που ελήφθη με υφαρπαγή από την πλευρά του Παπαφλέσσα προέβλεπε την επίσπευση της Επανάστασης και την κάθοδο του Υψηλάντη στην Πελοπόννησο για την έναρξή της περί τα τέλη Νοεμβρίου ή αρχές Δεκεμβρίου του 1820, δηλαδή αμέσως και σε ημερομηνία που θα καθόριζε ο Υψηλάντης, ενώ δέκα ημέρες νωρίτερα θα άρχιζε η επανάσταση στην Μολδοβλαχία από τους τοπικούς οπλαρχηγούς. Σύμφωνα δηλαδή με την απόφαση η Επανάσταση θα άρχιζε στον Βορρά. Για τον σκοπό αυτό μετά τη Σύσκεψη ο Παπαφλέσσας αναχώρησε το Νοέμβριο για την Πελοπόννησο για να προβεί σε προετοιμασία, ενώ ο Υψηλάντης θα μετέβαινε στη Μάνη με πλοίο από την Τεργέστη.
Η απόφαση όμως του Ισμαηλίου που απεικόνιζε το γενικό επαναστατικό σχέδιο δεν εφαρμόστηκε. Όταν ο Υψηλάντης διαπίστωσε οτι δεν υπάρχει προετοιμασία όχι μόνο στην Πελοπόννησο αλλά ούτε και στη Μολδοβλαχία, το Νοέμβριο του 1820 ματαίωσε οριστικά την μετάβασή του στην Πελοπόννησο και μετά από παλινωδίες και αμφιταλαντεύσεις ανέβαλε τον χρόνο έναρξης της Επανάστασης για την άνοιξη του 1821 και, κατά την επικρατούσα άποψη, στις 25 Μαρτίου του 1821, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, και συγχρόνως αποφάσισε να την αρχίσει ο ίδιος, όχι όμως από την Πελοπόννησο αλλά από την Μολδοβλαχία. Παράλληλα εσχεδίαζε να μεταβεί προηγουμένως στην Γαλλία για οικονομική βοήθεια, αλλά δεν πρόφθασε. Λόγω των δραματικών εξελίξεων με τη σύλληψη και την θανάτωση των αποστόλων Δ. Ύπατρου και Αρ. Παππά, τον κίνδυνο ενημέρωσης του Τσάρου από τα έγγραφα των δύο αποστόλων με επανασταστικό περιεχόμενο που περιήλθαν στους Τούρκους και την προδοσία της Φιλικής Εταιρείας και των μυστικών της στον Σουλτάνο, ο Υψηλάντης στις 22 Φεβρουαρίου 1821 εκήρυξε κατεπειγόντως την Ελληνική Επανάσταση στην Μολδοβλαχία η οποία, ως γνωστόν, κατέληξε σε αποτυχία.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να τονισθεί οτι την ριζική αυτή αλλαγή του επαναστατικού σχεδίου και γενικά τις εξελίξεις στον Βορρά δεν τις εγνώριζαν στην Πελοπόννησο και δοθέντος ότι όλοι οι πρόκριτοι και αρχιερείς της περιοχής αυτής είχαν μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία, αποτελούσε ουσιαστικά το δεύτερο, μετά την Κωνσταντινούπολη, κέντρο των αποφάσεων και δράσεων της Εταιρείας. Κατά συνέπεια την αλλαγή του σχεδίου δεν την γνώριζαν ούτε οι Σύνεδροι. Δεν διευκρινίζεται τι ακριβώς εγνώριζε σχετικά με την αλλαγή του σχεδίου ο Παπαφλέσσας ο οποίος, σημειωτέον, αναχώρησε για την Πελοπόννησο τον μήνα Νοέμβριο του 1820 μέσα στον οποίο άλλαξε το σχέδιο ο Υψηλάντης. Στην Συνέλευση έλεγε ότι ο Υψηλάντης, ο οποίος εθεωρείτο και Αρχηγός της Επανάστασης, θα πήγαινε στην Πελοπόννησο όπου αναμενόταν και με την γνωστή επιστολή του προς τον Ξάνθο την οποία φέρεται ότι έγραψε στις 22 Φεβρουαρίου 1821, δηλαδή την ίδια ημέρα που ο Υψηλάντης άρχισε την επανάσταση στην Μολδοβλαχία, διαμαρτυρόταν γιατί καθυστερούσε και εκλιπαρούσε εναγωνίως την επίσπευση της άφιξής του ή την αποστολή τουλάχιστον κάποιου άλλου με υψηλό όνομα.
Ο Υψηλάντης στα πλαίσια της απατηλής συμπεριφοράς του δεν ενημέρωσε το Μοριά και παραμονή της έναρξης της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία έδωσε εντολή στον Ξάνθο να ειδοποιήσει τον Παπαφλέσσα και τον Περραιβό να αρχίσουν αμέσως και αυτοί την Επανάσταση στον ελλαδικό χώρο. Τότε δηλαδή εξουσιοδότησε τον Παπαφλέσσα να αρχίσει την Επανάσταση στο Μοριά ως alter ego του και όχι το Νοέμβριο του 1820 όταν αναχώρησε από το Ισμαήλι για την Πελοπόννησο, όπως έλεγε στη Συνέλευση. Ο Υψηλάντης είχε κρατήσει την αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίσει αυτός τον ακριβή χρόνο έναρξης της Επανάστασης. Ο Δουκάκης, τον οποίο έστειλε προς τούτο ο Ξάνθος, έφθασε στο Μοριά τέλη Μαρτίου 1821 όταν η Επανάσταση στον Ελλαδικό χώρο είχε ήδη αρχίσει με την δική της δυναμική, όπως βασικά είχε δρομολογηθεί στην Συνέλευση της Βοστίτσας.
Υπό τις συνθήκες αυτές της έλλειψης επαναστατικού σχεδίου, επικοινωνίας και αλληλοενημέρωσης, καθώς και του έντονου επαναστατικού αναβρασμού στο Μοριά, σε συνδυασμό με την παράλογη και επικίνδυνη τακτική του Παπαφλέσσα, πραγματοποιήθηκε στην ‘’απόκεντρη’’ Βοστίτσα η ‘’σπουδαία Σύσκεψη περί του πρακτέου’’. Δεν συμμετείχαν προύχοντες από μακρινές περιοχές για να μην κινηθούν υποψίες των Τούρκων με επακόλουθο τις σφαγές, η συμμετοχή ωστόσο των συνελθόντων προκρίτων, Αρχιερέων, Καπεταναίων και Εμπόρων ‘’συναινέσει και των μη παρόντων’’ δείχνουν μια πρωτοφανή για την εποχή αντιπροσωπευτικότητα και εύστοχα θεωρείται η Συνέλευση της Βοστίτσας ως έχουσα ‘’πολιτικό χαρακτήρα’’ και ως αποτελούσα την ‘’πρώτη Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων’’.
Μετά από θυελλώδεις συζητήσεις και αντιπαραθέσεις επί των ακανθωδών και τρομακτικών ζητημάτων που ετέθησαν, μεταξύ άλλων, αποφασίστηκε κυρίως α) Η Επανάσταση να αρχίσει στις 25 Μαρτίου 1821, όπως είχε αποφασίσει και η Φιλική Εταιρεία και εναλλακτικώς στις 23 Απριλίου ή στις 21 Μαΐου β) Η Πελοπόννησος να μην κινηθεί, ακόμη κι αν έλθει ο Υψηλάντης, αν δεν κινηθούν προηγουμένως τα άλλα μέρη γ) Να ενημερωθούν για τη Ρωσική βοήθεια και να γίνουν προετοιμασίες του Αγώνα με την προμήθεια πολεμικού υλικού, την συλλογή χρημάτων και άλλων αναγκαίων και δ) Να μην προσέλθουν οι Σύνεδροι στην Τρίπολη αν κληθούν από την τουρκική διοίκηση.
Η Φιλική Εταιρεία αποφάσισε την Ελληνική Επανάσταση, την οργάνωσε την ετοίμασε και σχεδίασε την έναρξή της. Ωστόσο παραμονές της έναρξης του Αγώνα δεν είχε οργανώσει κάποιο στρατό και δεν υπήρχαν τα απαιτούμενα χρήματα. Ο Αρχηγός της Υψηλάντης μετά την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης στη Μολδοβλαχία άρχισε να δημιουργεί στο Ιάσιο τον στρατό του και ο Παπαφλέσσας προσπαθούσε να μαζέψει χρήματα στην Κωνσταντινούπολη.
Οι Φιλικοί δεν αποκάλυπταν τις ελλείψεις της Εταιρείας στους πελοποννησίους οι οποίοι διατελούσαν ‘’εν σκότει και πλάνη’’ και με την απάτη της βοήθειας του ξανθού γένους προσπαθούσαν να καλύψουν το άκαιρο και το ανέτοιμο της επανάστασης. Ο απεσταλμένος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη Κ. Καμαρινός που έμαθε την αλήθεια από τον Καποδίστρια για την ανυπαρξία της Ρωσικής βοήθειας, δολοφονήθηκε από τους Φιλικούς στη Ρωσία και δεν επέστρεψε ποτέ για να ενημερώσει τους πελοποννησίους. Ο Παπαφλέσσας ανέπτυξε στους Συνέδρους το ανύπαρκτο πλέον σχέδιο που αποφασίστηκε στο Ισμαήλ, ότι δηλαδή περίμενε τον ‘’προσδοκόμενο’’ Υψηλάντη για να αρχίσουν την Επανάσταση, ενώ ο Υψηλάντης δεν θα πήγαινε ποτέ στην Πελοπόννησο και διαβεβαίωνε ότι η Ρωσία θα εκύρηττε σύντομα πόλεμο κατά των Τούρκων και θα τους βοηθούσε με στρατό, πολεμικά μέσα και χρήματα. Να σημειωθεί ότι την υποτιθέμενη ρωσική βοήθεια την είχε διακηρύξει ο Υψηλάντης με την από 24 Φεβρουαρίου 1821 Διακήρυξή του, αλλά η Ρωσία δεν την διακήρυξε ποτέ. Το ‘’ευφυές και απατηλό στρατήγημα’’ του Υψηλάντη υπήρξε βέβαια ευεργετικό για την Ελληνική Επανάσταση, διακυβευόταν όμως η τύχη του Έθνους και οι Σύνεδροι ως υπεύθυνοι ηγήτορές του, έπρεπε να ενημερωθούν για τις δυνατότητες της Φιλικής Εταιρείας και τις πραγματικές διαθέσεις της Ρωσίας και αναμένοντας την άφιξη του Υψηλάντη δικαιολογημένα εδίσταζαν και αποφάσισαν την αναβολή.
Οι Σύνεδροι, στο σύνολό τους σχεδόν κοτζαμπάσηδες, είχαν προφανώς κατά νουν και την προνομιακή ζωή που περιγράφει ο Καν. Δεληγιάννης στα απομνημονεύματά του. Δεν ήσαν όμως αρνητές της Επανάστασης και προδότες του Έθνους όπως τους στιγματίζουν ορισμένοι μαρξίζοντες του Κολωνακίου, ούτε η Συνέλευση ήταν ένα Συνέδριο ντροπής και καταισχύνης όπως ισχυρίζονται ορισμένοι ιστοριογράφοι της τοπικής δημόσιας ιστορίας. Με την μύηση και την δραστηριοποίησή τους στη Φιλική Εταιρεία έδειξαν εμπράκτως ότι δεν αρνούνται την Επανάσταση και αποκορύφωσαν την επαναστατική δράση τους με την οργάνωση της Συνέλευσης στη Βοστίτσα στην οποία αποφάσισαν οριστικά το χρόνο έναρξης του Αγώνα και ότι αν κληθούν από την Τουρκική διοίκηση να μην προσέλθουν και αν πιεστούν να κηρύξουν την Επανάσταση, και έτσι έπραξαν. Εδίσταζαν, αλλά με την αναβολή απέβλεπαν στην αποφυγή εξαφάνισης του Έθνους από τυχόν αποτυχία μιας άκαιρης και ανέτοιμης Επανάστασης και όχι στη ματαίωσή της. Άλλωστε διστακτικότητα και αναβλητικότητα επέδειξαν αρχικά και οι ηγετικές προσωπικότητες των Ελλήνων, μεταξύ των οποίων, ο Κοραής που τοποθετούσε την Επανάσταση μετά 50 χρόνια για να προηγηθεί η Παιδεία των Ελλήνων, ο Καποδίστριας που συνιστούσε αναμονή ‘’μέχρις ου η Θεία Πρόνοια αποφασίσει άλλως’’, ο Ιγνάτιος που συνιστούσε ‘’μακράν αναβολήν’’, ο Μαυροκορδάτος που συνιστούσε ‘’μετ’ ολίγους ενιαυτούς’’, ο Υψηλάντης που την τοποθετούσε στην Άνοιξη του 1821 αόριστα και άλλοι.
Παρά την αναβολή οι Σύνεδροι δεν αδράνησαν. Αμέσως μετά την Συνέλευση ο Μελετόπουλος αγόρασε πολεμοφόδια και άλλα πολεμικά μέσα. Ο Α.Λόντος, ο Λ.Μεσσηνέζης, ο Σωτ.Χαραλάμπης, ο Σωτ.Θεοχαρόπουλος και άλλοι άρχισαν τις στρατολογίες και ίδρυσαν στρατόπεδα με δικές τους δαπάνες. Και όταν μετά την αποκάλυψη του σκοπού της Φιλικής Εταιρείας στους Τούρκους και το σχετικό φιρμάνι του Σουλτάνου εκκλήθηκαν μέσα Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου από τον Καϊμακάμη στην Τρίπολη οι πρωτοστατήσαντες στην Συνέλευση Π.Π.Γερμανός, Ασ.Ζαΐμης, Ανδρ.Ζαΐμης, Ασημ.Φωτήλας, Σωτ.Χαραλάμπης, Σωτ.Θεοχαρόπουλος, Ανδ.Λόντος και Κερνίκης Προκόπιος, αρνήθηκαν να προσέλθουν και διασκορπίστηκαν στα ορεινά χωριά της Αχαΐας. Μέσα στο δεύτερο δεκαήμερο του Μαρτίου, σε Σύσκεψη στην Αγία Λαύρα, παραμέρισαν τους δισταγμούς και εν όψει των ραγδαίων εξελίξεων αποφάσισαν να κηρύξουν αμέσως την Επανάσταση. Επέσπευσαν τις στρατολογίες και αυτοί πρώτοι, μετά και τα προεπαναστατικά επεισόδια στην Αιγείρα, στο Αγρίδι και στην Χελωνοφωλιά, κατά το από 20 μέχρι 25 Μαρτίου χρονικό διάστημα, και σε ημερομηνίες που δεν είναι του παρόντος, πρωτοστάτησαν στην έναρξη της Επανάστασης στην Αχαΐα και μάλιστα πριν την προσδιορισμένη 25η Μαρτίου, τεθέντες επί κεφαλής των στρατιωτικών σωμάτων τους, χωρίς να έχουν στρατιωτική γνώση και εμπειρία. Άρχισαν δηλαδή την Επανάσταση καίτοι στην Συνέλευση είχε αποφασισθεί ότι η Πελοπόννησος θα εκινείτο, ανεξάρτητα από το αν ερχόταν ή όχι ο Υψηλάντης, όταν θα εκινούντο όλα τα άλλα μέρη. Ευρίσκοντο δε σε τακτική επικοινωνία με την Αρκαδία και με συντονιστή τον Καν. Δεληγιάννη υπήρχε αλληλοενημέρωση και έτσι επετεύχθη ο συγχρονισμός της έναρξης της Επανάστασης στην Αχαΐα και στη Μεσσηνία. Κοντολογίς, όλα τα παραπάνω εξελικτικά γεγονότα που οδήγησαν στην έναρξη της Επανάστασης στην Πελοπόννησο έγιναν ουσιαστικά στα πλαίσια των αποφάσεων της Συνέλευσης της Βοστίτσας.
Η Ανατολική Στερεά επαναστάτησε σχεδόν ταυτόχρονα με την Πελοπόννησο το 3ο δεκαήμερο του Μαρτίου. Δεν υπήρξε όμως συγχρονισμός με την Δυτική Στερεά. Οι Καπεταναίοι και οι Πρόκριτοι της περιοχής αυτής δεν κινήθηκαν πριν αρχίσει η Επανάσταση στην Πελοπόννησο όπως είχε αποφασισθεί στην Βοστίτσα ούτε και στις 25 Μαρτίου όπως είχαν αποφασίσει με όρκο οι Καπεταναίοι στην Σύσκεψη της Λευκάδας. Μόνον ο Πανουργιάς άρχισε την Επανάσταση στα Σάλωνα στις 24 Μαρτίου. Οι Μεγάλοι Καπεταναίοι, σε αντίθεση με τον Θ.Κολοκοτρώνη, καθυστέρησαν και ενεπλάκησαν στον επαναστατικό πόλεμο, ο Γ.Βαρνακιώτης στο Ξηρόμερο στις 26 Μαΐου, ο Γ.Καραϊσκάκης αρχές Ιουνίου στη μάχη της Λαγκάδας στο Κομπότι, ο Ο.Ανδρούτσος αρχές Μαΐου στη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς και ο Μιαούλης τον Ιούλιο. Οι πρόκριτοι στο Μεσολόγγι άρχισαν την Επανάσταση στις 20 Μαΐου.
Τα τουρκικά στρατεύματα που κατέβαιναν από την Ήπειρο για να καταστείλουν την Επανάσταση στην Πελοπόννησο διέσχιζαν ελεύθερα την Δυτική Στερεά και περνούσαν τον Κορινθιακό Κόλπο με Μεσολογγίτικα πλοία. Τον Απρίλιο του 1821 ο Γιουσούφ Πασάς έφθασε έγκαιρα και ανενόχλητος στην Πάτρα όπου κατέστειλε την εκεί αρξάμενη Επανάσταση, κατέστρεψε την πόλη και εξόντωσε τους κατοίκους, ενώ ο Μουσταφάμπεης στην πορεία του προς την Τρίπολη ελεηλάτησε και κατέκαυσε την επίσης επαναστατημένη Βοστίτσα.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, εάν δεν γινόταν η Συνέλευση στη Βοστίτσα δεν ετιθασσεύετο ο Παπαφλέσσας και δεν ελαμβάνοντο οι προαναφερθείσες αποφάσεις, στα πλαίσια των οποίων άρχισε η επιτυχημένη ελληνική επανάσταση, διερωτάται κανείς αν, εν όψει και της προλεχθείσης γενικευμένης διστακτικότητας και αναβλητικότητας, θα άρχιζε και αν ναι πότε και ποια θα ήταν η τύχη της. Και αν δεν υπήρχε η επιτευχθείσα στην Συνέλευση συναίνεση και ο Παπαφλέσσας έχοντας, όπως έλεγε, σχετική εντολή της Αρχής, άρχιζε την Επανάσταση με Πισινοχωρίτες, Σαμπαζιώτες και Μανιάτες, σύμφωνα με τον Δ.Κόκκινο, θα ήταν ένα κίνημα που θα έφερνε την τελειωτική καταστροφή.
Αυτός είναι ο ρόλος της Μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας στην «έναρξη» της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που έχει καθιερωθεί ως Εθνική Εορτή του Ελληνικού Κράτους. Είναι ανεξήγητη η παράλειψη της ‘’Επιτροπής: Ελλάδα 2021’’ να επισκεφθεί το Αίγιο και νομίζω ότι ανάλογη με την σημαντικότητα της Συνέλευσης πρέπει να είναι και η ανταπόκριση της Πολιτείας, δια της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, για την ανάδειξη του γεγονότος αυτού και την τουριστική ανάπτυξη που έχει ανάγκη η Αιγιάλεια στα πλαίσια των δράσεων για τον εορτασμό των 200 χρόνων της Επανάστασης.
