ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΛΑΙΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΤΗΣ Ι.Μ. ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ
Ιστορικές στιγμές βιώνει η Αιγιάλεια, καθώς το λαμπρό παρελθόν φαίνεται πως δείχνει τον δρόμο για την ανάπτυξη του τόπου. Η ανακάλυψη της τοιχογραφίας που απεικονίζει το πρόσωπο του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, στο Παλαιομονάστηρο της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών, φέρνει την περιοχή στο επίκεντρο του πολιτιστικού και ιστορικού ενδιαφέροντος και μαζί με τα εγκαίνια της νέας έκθεσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιγίου, έρχεται να «υπενθυμίσει» το πού πρέπει να στηριχθεί η Αιγιάλεια για να βαδίσει προς ένα καλύτερο μέλλον.
Η Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αν. Κουμούση εντόπισε την τοιχογραφία
Στο Καθολικό της Παλαιάς Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας, που ιδρύθηκε από τον Άγιο Λεόντιο το 1430, διατηρούνται δυο στρώματα τοιχογραφιών, υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας, των ύστερων βυζαντινών χρόνων, που αντανακλούν τις αισθητικές τάσεις της Κωνσταντινούπολης. Κατά τις εργασίες συντήρησής τους που είναι σε εξέλιξη, η διευθύντρια της Εταιρείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας, αρχαιολόγος Δρ. Αναστασία Κουμούση, εντόπισε στο δεύτερο στρώμα τοιχογράφησης, το οποίο, βάσει τεχνοτροπικών κριτηρίων, χρονολογείται με ασφάλεια στα μέσα του 15ου αιώνα, τη μοναδική προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου!
Η ίδια η κ. Κουμούση εξέφρασε στο Protionline.gr την τεράστια ικανοποίησή της γι’ αυτό το τόσο σημαντικό εύρημα, κρίνοντας πως θα προσδώσει μεγάλη αξία όχι μόνο στη Μονή αλλά και σε όλη την περιοχή. ΄΄Πραγματικά, ιστορικά πρόκειται για ένα εύρημα τεράστιας αξίας, που είναι βέβαιο ότι θα χαρακτηρίσει τα επόμενα χρόνια όχι μόνο την Αιγιάλεια, αλλά και όλη την Αχαΐα. Ήδη, το εύρημα έχει ταυτοποιηθεί και επιβεβαιώνεται ότι είναι αυθεντικό΄΄, τόνισε η κ. Κουμούση, η οποία μετέφερε και τον εντυπωσιασμό της μόλις αποκαλύφθηκε, ενώ βρισκόταν πάνω στη σκαλωσιά όπου εργαζόταν γι’ αυτό. Μάλιστα, δεν ήταν εύκολο να αποκαλυφθεί στη θέση όπου βρίσκεται, κάτι που κατέστη εφικτό λόγω της τεράστιας εμπειρίας της να αξιολογεί το κάθε μικρό εύρημα μέχρι αυτό να παρουσιαστεί ολοκληρωμένο κατόπιν εξειδικευμένης επεξεργασίας.
Τα εύσημα από την υπουργό Πολιτισμού
Για τις ανακαλύψεις τέτοιου είδους αναφέρθηκε και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη η οποία αναμένεται επίσης αύριο στο Αίγιο για τα εγκαίνια στο Αρχαιολογικό Μουσείο, της νέας πτέρυγας. Όπως είπε, ΄΄το έργο που υλοποιούν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο της συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων, αποδεικνύεται, για ακόμη μια φορά, εξαιρετικά σημαντικό, καθώς φέρνει στο φως μοναδικές αρχαιολογικές μαρτυρίες που συνδέονται με ιστορικά πρόσωπα. Το επιστημονικό προσωπικό των Εφορειών του ΥΠΠΟ, με μεγάλη εμπειρία, υψηλή κατάρτιση και σφαιρική γνώση τόσο των ιστορικών γεγονότων, όσο και των αρχαιολογικών δεδομένων, είναι σε θέση να τεκμηριώσει, μετά από ενδελεχή μελέτη, κάθε εύρημα που έρχεται στο φως. Στην προκειμένη περίπτωση το πορτραίτο συνδέεται με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου και αφορά στη μοναδική εν ζωή προσωπογραφία του. Ο ζωγράφος πρέπει να απέδωσε τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου ΙΑ΄ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, από ιδία αντίληψη, δηλαδή το πρότυπό του να μην ήταν ένα επίσημο αυτοκρατορικό πορτραίτο, όπως συνηθιζόταν, αλλά ο ίδιος ο αυτοκράτορας΄΄.
Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος, ήταν αδελφό των χορηγών της ανακαίνισης της Μονής
Όπως αναφέρει ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, στην τοιχογραφία απεικονίζεται η μορφή ενός ώριμου άνδρα που φέρει αυτοκρατορικά “διάσημα” (πολυτελή λώρο πάνω από τον ανοιχτόχρωμο σάκκο, διάλιθο στέμμα) και κρατά σταυροφόρο σκήπτρο. Ο χρυσοκέντητος πορφυρός του μανδύας διακοσμείται με μετάλλια, στα οποία εγγράφονται δικέφαλοι αετοί με στέμμα ανάμεσα στις κεφαλές τους, διακριτικό των μελών της οικογένειας των Παλαιολόγων. Η παρουσία των δικέφαλων αετών στο ένδυμα της μορφής, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα insignia, αποτελούσαν ένα εικονογραφημένο μήνυμα που επέτρεπε στον θεατή να ταυτοποιήσει αδιαμφισβήτητα τον άντρα με αυτοκράτορα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο αυτοκράτορας που απεικονίζεται είναι ιστορικό πρόσωπο και ταυτίζεται με τον Κωνσταντίνο ΙΑ’ Παλαιολόγο, αδελφό των χορηγών της ανακαίνισης της Μονής, των δεσποτών Δημήτριο και Θωμά. Είναι η τελευταία χρονολογικά σωζόμενη προσωπογραφία αυτοκράτορα στη βυζαντινή μνημειακή ζωγραφική και το μοναδικό πορτρέτο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, σύγχρονο με τη σύντομη βασιλεία του (6 Ιανουαρίου 1449-29 Μαΐου 1453). Ως πορτρέτο δεν είναι ιδεαλιστικό ή τυποποιημένο. Πρόκειται για αυθεντική προσωπογραφία, που αποδίδει με ακρίβεια τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα. Είναι μια μορφή γήινη, ένας ώριμος άντρας, με λεπτό πρόσωπο και εξατομικευμένα χαρακτηριστικά, που αποπνέει ηρεμία και ευγένεια.
Στον Μυστρά απ’ όπου πιθανότατα προερχόταν ο ζωγράφος που εικονογράφησε το δεύτερο στρώμα του Καθολικού, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είχε ζήσει πέντε χρόνια ως δεσπότης, πριν στεφθεί αυτοκράτορας. Το αυτοκρατορικό πορτραίτο συνδέεται με τη γνωστή από τις γραπτές πηγές γενναιόδωρη χορηγία των αδελφών του στη μονή, μετά τη λήξη του πρώτου μεταξύ τους εμφυλίου πολέμου (1449-1450), που επιτεύχθηκε με τη «διαιτησία» του Κωνσταντίνου, όπως αναφέρει ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης.
