ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΙΣ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Αύριο Παρασκευή της Διακαινησίμου Εβδομάδος, δηλ. την Παρασκευή του Πάσχα, όπως λέγεται συνήθως, εορτάζεται η μνήμη της Παναγίας μας ως Ζωοδόχου Πηγής. Την ημέρα αυτή στο Αίγιο τελείται με κάθε επισημότητα και με πάνδημη συμμετοχή η εορτή της Παναγίας Τρυπητής.
Aπό τα ωραιότερα και πρωτότυπα θρησκευτικά μνημεία της Ελλάδος είναι το Ιστορικό Προσκύνημα «Ζωοδόχος Πηγή» γνωστό σαν «Παναγία η Τρυπητή» του Αιγίου. Ευρίσκεται στην παραλία Αιγίου, κτισμένο σε απόκρημνο βράχο ύψους 30μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, μέσα σε Σπήλαιο (τρύπα).
Το Ιστορικό Προσκύνημα
Όποιος επισκέπτεται για πρώτη φορά το προσκύνημα εντυπωσιάζεται από την ομορφιά του τοπίου: υψίκορμα κυπαρίσσια και σκιερά πεύκα δίνουν μία ξεχωριστή και υποβλητική μεγαλοπρέπεια. Μία κλίμακα με 150 σκαλοπάτια ενώνει το Ιερό Προσκύνημα με το δημόσιο δρόμο. Υπάρχει όμως και μία δεύτερη οδός από τον Κυπαρισσώνα. Μόλις ο επισκέπτης, πλησιάσει τα κράσπεδα του Ναού, παρατηρεί εντός του βράχου ένα μικρό σπήλαιο μήκους 3 μέτρων, πλάτους 2 μέτρων και ύψους πάλι 2 μέτρων. Το άνοιγμα είναι κτισμένο με πέτρες και έχει μία μικρή πόρτα και παράθυρο. Κατά την παράδοση εκεί ήταν το ασκητήριο του Καπετάνιου – Ναυαγού που βρήκε την εικόνα. Αν όμως ο θαυμασμός του προσκυνητή είναι μεγάλος από την ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου, πολύ περισσότερο εντυπωσιάζεται και μένει έκθαμβος, όταν εισέρχεται στον Ιερό Ναό. Στη μαρμαρένια μετώπη του Ναού είναι χαραγμένο το παράγγελμα : «ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΣ ΠΡΟΣΕΛΘΕΤΕ», για να υπενθυμίζει στους προσκυνητές την ιερότητα του χώρου και την υποχρέωση τους να πλησιάζουν την θαυματουργό εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής με φόβο Θεού, πίστη και αγάπη στις καρδιές τους.
Στον πρόναο υπάρχει το Αγίασμα. Καλλιτεχνική μαρμάρινη κρήνη με σταυροειδές σχήμα. Από το στόμα τριών λαξευμένων Αγγέλων τρέχει συνέχεια το αγίασμα που χύνεται σε μαρμάρινη λεκάνη. Στην Κρήνη είναι χαραγμένη η γνωστή καρκινική επιγραφή (διαβάζεται και αντίστροφα) «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΝΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑ ΝΟΨΙΝ» δηλαδή καθάρισε πρώτα τα ανομήματά σου ειλικρινά με μετάνοια, και όχι την όψη σου επιφανειακά. Στην συνέχεια ο προσκυνητής ανερχεται στον κυρίως Ναόν – η ψυχή κατανύγεται από το υποβλητικό σύνολο του διακόσμου. Δεξιά στο σπήλαιο υπάρχει η εικόνα της Παναγίας με το γλυκύ πρόσωπο και τους δύο ζωηρούς και γεμάτους συμπάθεια οφθαλμούς, που σαγηνεύουν τον προσκυνητή, με το αριστερό της χέρι κρατεί το παιδίον Ιησού, το οποίο με το δεξί ευλογεί και εις το αριστερό κρατεί ειλιτάριο.
Το φως της Παναγίας που οδήγησε το Ναυαγό
Σύμφωνα με την ευλαβή παράδοση – που στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αξιόπιστη – στα μέσα του ΙΣΤ αιώνα δηλαδή περί το 1550 μ.Χ., κάποιος ναυαγός του Κορινθιακού Κόλπου, διακρίνει – μέσα στη νύκτα – ένα φως παρηγοριάς, σημάδι πως βρίσκεται κοντά σε στεριά. Γεμίζει θάρρος και ελπίδα. Επιστρατεύει όλες του τις δυνάμεις για να φθάσει εκεί που λαμπυρίζει το φως. Το πλησιάζει και διαπιστώνει με πολλή έκπληξη, πως βρίσκεται μπροστά σε μία εικόνα της Παναγίας, όπου φεγγοβολάει oλόκληρη και φωτίζει ολόγυρα.
Είναι η Χαριτόβρυτη εικόνα της Παναγίας κρυμμένη μέσα στο βραχώδες τούτο σπήλαιο, άγνωστο από πότε. Έτσι ανακαλύφθηκε η εικόνα της «Παναγίας της Τρυπητής». Ο ναυαγός με ευλάβεια και συγκίνηση γονατίζει και την προσκυνά. Την άλλη μέρα ειδοποίησε τις Αρχές της πόλης του Αιγίου. Κλήρος, λαός, άρχοντες ήλθαν, προσκύνησαν κάνοντας και Δοξολόγια.
Ο Ευρετής της εικόνας γίνεται ο πρώτος ασκητής και υπηρέτης της Παναγίας. Στη συνέχεια αρχίζει η μέριμνα για ανοικοδόμηση Ναού. Αρχικά αποφασίστηκε να γίνει ανατολικότερα του μέρους που βρέθηκε η Ιερά Εικόνα, επειδή το μέρος ήταν βράχος. Το βράδυ της πρώτης ημέρας που άρχισαν οι εργασίες οικοδομής, στο βράχο που είχε ευρεθεί η Εικόνα έγινε μία κρηξη -κατά τρόπο θαυμαστό- και ο χώρος αναμορφώθηκε για μικρό ναό. Έτσι οι κάτοικοι θεώρησαν ότι η Παναγία «έφτιαξε το σπίτι της» και ο Ναός κτίστηκε μεγαλόπρεπα στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Το κυρίως Σπήλαιο μπροστά στο οποίο ανηγέρθηκε ο Ναός έχει μήκος 11μ., πλάτος 7 μ. και ύψος 4 μ. Για να γίνει η Αγία Τράπεζα στη θέση που βρέθηκε η Ιερά Εικόνα, το Ιερό Βλημα είναι στραμμένο νοτιοανατολικά και όχι ανατολικά που επιβάλλει η Ορθόξη Παράδοση. Με την πάροδο του χρόνου το πρώτο ασκηταριό εξελίσσεται σε λαμπρή Μονή. Ο Ναός πήρε τη σημερινή του μορφή τον 19ο μ.Χ. αιώνα. Η μνημειακή, αναγεννησιακού τύπου, εξωτερική μαρμάρινη σκάλα, η οποία ενώνει τον παραλιακό δρόμο με τον Ναό, κατασκευάστηκε το έτος 1870 μ.Χ. με σχέδιο του μηχανικού Άγγελου Κορυζή.
Με Βασιλικό Διάταγμα της 8ης Μαϊου 1933 μ.Χ. η εορτή της Παναγίας της Τρυπητής καθιερώνεται σαν επίσημη Θρησκευτική Εορτή του Αιγίου. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου τελείται η λιτάνευση της Ιερά Εικόνας με κάθε επισημότητα. Τέλος με την υπ’ αριθ. 10/16-5-1970 κανονισμό της Ιερά Συνόδου της Ελλάδος αναγνωρίζεται σαν «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ» και χαρακτηρίζεται Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.
Με την ανακήρυξη της Παναγίας της Τρυπητής σε Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα, επισημοποιήθηκε η ευλάβεια των πολυάριθμων ευσεβών Χριστιανών που αθρόα συρρέουν για προσκύνημα. Τα πολλά και εξαίσια Θαύματα της Παναγίας με την πάροδο του χρόνου αναδεικνύουν τον Ιερό τούτο τόπο σε μεγάλο πνευματικό κέντρο Πανελληνίου ακτινοβολίας.
Είναι πολύ συγκινητικό, – την Παρασκευή της Διακαινησίμου, – να βλέπεις χιλιάδες Χριστιανούς από όλη την Ελλάδα – κάθε ηλικίας – να ανεβαίνουν τη μεγάλη σκάλα (150 σκαλοπάτια), αρκετοί γονατιστοί, χωρίς υποδήματα, με δάκρυα στα μάτια και ευγνωμοσύνη στην καρδιά, προκειμένου να εκπληρώσουν το «Τάμα» τους στην Παναγία που τους άκουσε, και δέχθηκε την ικεσία τους και τους απάλλαξε από κάποια ανάγκη ή αρρώστια.
Πολλά είναι τα θαύματα της Παναγίας που έγιναν γνωστά από ομολογίες, επιστολές πιστών καθώς και δημοσιεύσεις σε ημερήσιο τύπο. Πιστό αντίγραφο της Ιερά Εικόνας εξεδόθηκε κατά το έτος 1991 μ.Χ. και διατίθεται σ’ όσους πιστούς επιθυμούν.
Το πρόγραμμα του εορτασμού
Ο εορτασμός είναι τριήμερος. Τις πρωϊνές ώρες της Παραμονής τελείται μια μικρή λιτανεία και η ιερά Εικόνα μεταφέρεται από το θρόνο Της και τοποθετείται στο μέσον του Ναού. Εκεί παραμένει μέχρι το βράδυ της Κυριακής του Θωμά, οπότε αποδίδεται η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής. Η αγία Εικόνα δια λιτανείας και πάλιν μεταφέρεται στη θέση της. Τοποθετείται στο θρόνο Της.
Το πρωί της Παρασκευής, μετά την επίσημη αρχιερατική θεία Λειτουργία τελείται πάνδημος Λιτανεία. Η Ιερά Εικόνα φέρεται επισήμως στην πόλη και ο Λαός αγιάζεται. Στην κεντρική πλατεία, της Αγίας Λαύρας, τελείται δέησις και εκφωνείται ο πανηγυρικός εκκλησιαστικός λόγος. Στην πόλη μας η Λιτανεία είναι μια προσευχή. Όλοι εδώ υποδέχονται με σιγή και ευλάβεια την ιερά Εικόνα της Θεομήτορος. 
Γονατίζουν στο πέρασμα της. Ψελλίζουν λόγια προσευχής. Κατανύγεται η καρδιά τους. Δακρύζουν τα μάτια τους. Μικροί και μεγάλοι τιμούν την Παναγία μας. Μόνον οι ασθενείς και οι ανήμποροι απουσιάζουν! Όλοι τρέχουν να προσκυνήσουν! Στρώνουν μύρτα στο πέρασμά Της! Τοποθετούν στο δρόμο πολύτιμα χαλιά, υφαντά του αργαλειού, κομμάτια περίτεχνα και πολύτιμα, ώστε να διέλθη πάνω τους η Μεγάλη Κυρία του Αιγίου! Ανάβουν θυμίαμα και κεράκια, στολίζουν τα σπίτια τους με ότι πολύτιμο έχουν! Στο Αίγιο η Λιτανεία της Τρυπητής είναι μια μεγάλη κατάκτηση της πίστεως! Η Παναγιά μας σαγηνεύει τις ψυχές όλων, συγκινεί και εμπνέει! Ο ένας δανείζει την ευλάβειά του στον άλλον και όλοι μαζί προσκυνάμε την Κυρά των Αγγέλων, όταν διαβαίνει ενώπιόν μας!
Η Λιτανεία ολοκληρώνεται στην κεντρική πλατεία της πόλεως του Αιγίου στην πλατεία Αγίας Λαύρας απ’ όπου θα επιστρέψει και πάλι στον Θρόνο της.
Τέλος, εξ’ ίσου κατανυκτική και μεγαλοπρεπής επίσης είναι η Απόδοσις της εορτής, που τελείται κάθε χρόνο το απόγευμα της Κυριακής του Θωμά. Χοροστατούντος του οικείου Μητροπολίτου και με την συμμετοχή πλειάδος Ιερέων της πόλεως και της περιοχής ψάλλονται οι «Χαιρετισμοί της Παναγίας μας ως Ζωοδόχου Πηγής». Συμμετέχουν με την κατανυκτική ψαλμωδία τους η Χορωδία Βυζαντινής Μουσικής της Μητροπόλεώς μας. Περί το τέλος της Ακολουθίας γίνεται μικρή Λιτανεία εντός του Ναού και η Ιερά Εικόνα, την οποίαν υποβαστάζουν Ιερείς, τοποθετείται και πάλι στο Θρόνο Της.
