ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
Με τον καλύτερο τρόπο άνοιξε ο κύκλος των εκδηλώσεων με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την ιστορική ίδρυση της Εταιρείας Φίλων Αρχαίας Ελίκης. Στην εναρκτήρια εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Αιγίου το απόγευμα της Κυριακής 11 Ιουνίου, η τεράστια συμμετοχή κόσμου απέδειξε πως η τοπική κοινωνία έχει αντιληφθεί τη σπουδαιότητα του έργου της ΕΦΑΕΛ, ενώ αποτελεί εκτίμηση όλων ότι η ανακάλυψη της αρχαίας πολιτείας από την ερευνητική ομάδα της Αρχαιολόγου Ντόρας Κατσωνοπούλου, μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη προοπτική για την Αιγιάλεια.
Η σειρά εκδηλώσεων, μέσα από τις οποίες θα αναδειχθεί στο ευρύτερο κοινό της περιοχής και του νομού Αχαΐας το πολυσχιδές και σημαντικό έργο της Εταιρείας για την Αρχαία Ελίκη και την Αιγιάλεια, εγκαινιάστηκε με την εκδήλωση της Κυριακής, με κεντρική ομιλήτρια την πρόεδρο της ΕΦΑΕΛ και διευθύντρια του Ερευνητικού Προγράμματος Αρχαίας Ελίκης, κ. Κατσωνοπούλου.
Χαιρετισμούς απηύθυναν, εκ μέρους του Μητροπολίτη κ. Ιερωνύμου, ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως π. Ιωακείμ Βενιανάκης, ο αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας Ανδρέας Φίλιας και ο δήμαρχος Αιγιαλείας Δημήτρης Καλογερόπουλος. Κοινό σημείο των τριών τοποθετήσεων ήταν η αναγνώριση στο προσωπικό έργο της κ. Κατσωνοπούλου για την Αρχαία Ελίκη, η σημασία της δράσης της ΕΦΑΕΛ εδώ και σαράντα χρόνια και η αξία που έχει για την Αιγιάλεια αλλά και για όλη τη χώρα, η Αρχαία Ελίκη.
Πώς φυτεύτηκε ο πρώτος «σπόρος»
Πλήρως ενημερωτική ήταν η ομιλία της κ. Κατσωνοπούλου ως προς το έργο των τεσσάρων δεκαετιών. Πραγματοποίησε μία αναδρομή που ξεκίνησε από το 1982, διότι, όπως είπε, ναι μεν η εταιρεία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1983 βάση του καταστατικού της αλλά η ιδέα ίδρυσής της ήρθε ένα χρόνο πριν, στην οδό Ελίκης 4 στο Αίγιο, όπου ήταν το γραφείο του αείμνηστου Ανδρέα Μαγκλάρα. ΄΄Εκεί έπεσε ο «σπόρος» στο τι πρέπει να κάνουμε για να προχωρήσει το θέμα της έρευνας για την ανακάλυψη της Αρχαίας Ελίκης. Ξέραμε ότι αποτελούσε πόθο όλων των Αιγιαλέων και για μας ήταν στόχος. Ο Ανδρέας λόγω της αγάπης του στον πολιτισμό και για μένα πέραν του τοπικού ενδιαφέροντος, υπήρχε και το επιστημονικό «στοίχημα» καθώς ξέραμε ότι η Ελίκη για δεκαετίες πριν είχε αναζητηθεί και η παλιότερη έρευνα δεν είχε καταλήξει πουθενά. Επιπλέον πιστευόταν, και λανθασμένα όπως αποδείξαμε στη συνέχεια, ότι βρισκόταν θαμμένη στον βυθό του Κορινθιακού΄΄, τόνισε η πρόεδρος της ΕΦΑΕΛ. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο πώς έγινε η ίδρυση της εταιρείας με αποκλειστικό και ειδικό σκοπό την έρευνα για την ανακάλυψη της Αρχαίας Ελίκης.
Όπως τόνισε, ΄΄απευθυνθήκαμε εγώ σε φίλους πανεπιστημιακούς και ο Ανδρέας σε γνωστούς πνευματικούς ανθρώπους του Αιγίου. Έτσι ξεκίνησε ο πρώτος πυρήνας των ιδρυτικών μελών που αποτελείτο από Αιγιώτες πνευματικούς ανθρώπους και από μία ομάδα πέντε καθηγητών του Πανεπιστημίου Πατρών. Η ιδέα έγινε πραγματικότητα και η Εταιρεία ξεκίνησε τη λειτουργία της με πρώτο πρόεδρό της τον τότε πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών, τον καθηγητή Γιώργο Ρούσσα. Στη συνέχεια όμως, το 1984 έφυγε για την Αμερική, οπότε τον αναπλήρωσα εγώ ως αντιπρόεδρος της Εταιρείας. Το 1986 πραγματοποιήθηκαν εκλογές και εξελέγη νέο Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο εξελέγην πρόεδρος. Μαζί μου εξελέγη ταμίας και ο Λεωνίδας Χαραλαμπόπουλος και μέχρι σήμερα, 37 χρόνια μετά, είμαστε στις ίδιες θέσεις΄΄.
Έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες…
Η κ. Κατσωνοπούλου μίλησε και για την πρώτη τους επίσκεψη σαν Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας, στην τότε υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη η οποία στήριξε πάρα πολύ την προσπάθεια και ήταν εκείνη βοήθησε οικονομικά την εταιρεία στα πρώτα της βήματα. Επίσης, το 1988 συγκρότησε ειδική επιτροπή για την Αρχαία Ελίκη, στην οποία η κ. Κατσωνοπούλου ήταν μέλος. Η επιτροπή αυτή βοήθησε ώστε να ξεκινήσουν οι πρώτες έρευνες τον Σεπτέμβριο του 1988.
Παρουσίαση των σημαντικότερων ανακαλύψεων
Στη συνέχεια παρουσίασε συνοπτικά τις έρευνες από το 1988 μέχρι το 2012 που δημιουργήθηκε η εκκρεμότητα με τη μη συνέχισή τους, κάνοντας αναφορά στις σημαντικότερες ανακαλύψεις και στα αντιπροσωπευτικότερα σημαντικά ευρήματα, κάποια από αυτά και μοναδικά. Έδωσε έμφαση σε τέσσερις χρονολογικές φάσεις της Ελίκης, την προϊστορική Ελίκη που χρονολογείται στην τρίτη χιλιετία προ Χριστού και της οποίας την πόλη ανακάλυψε στην περιοχή του σημερινού Ριζομύλου. Η δεύτερη σημαντικότερη ανακάλυψη, όπως είπε, είναι στα Νικολαίικα της γεωμετρικής Ελίκης δηλαδή της Ελίκης του όγδοου αιώνα π.Χ. που ίδρυσε και την διασημότερη αποικία στη νεότερη Ελλάδα. Ακολούθως, σύμφωνα με τα λεγόμενά της, ήταν η φάση που σχετίζεται με τον ίδιο το σεισμό του 373 καθώς εντοπίστηκαν ερείπια κατεστραμμένων κτιρίων στην περιοχή του Ριζομύλου προς τα σύνορα με τα Νικολαίικα. Η τέταρτη φάση στην οποία εστίασε ήταν αυτό που έδωσε και την πληροφορία ότι η Ελίκη με τον σεισμό του 373 δεν καταστράφηκε ολοσχερώς, αλλά οι επιζώντες δημιούργησαν λίγες δεκαετίες μετά τον σεισμό, ένα νέο οικισμό τον οποίο έχει ανακαλύψει η ερευνητική ομάδα στην περιοχή της σύγχρονης Ελίκης. Αυτός ο οικισμός αποτελείται από πολλά κτίρια, με την ομάδα να εστιάζει σε ένα από τα μεγάλα κτίρια στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα περίφημα εργαστήρια βαφής υφασμάτων και γενικά της τεχνολογίας του αρχαίου υφάσματος. Παράλληλα με την παρουσίαση, η κ. Κατσωνοπούλου έδειχνε και εικόνες και στοιχεία που αποδεικνύουν, οριστικά πλέον, ότι η Αρχαία Ελίκη βρίσκεται στην ξηρά.
Ενημέρωση και προβολή
Στη συνέχεια παρουσίασε και τα άλλα πεδία στα οποία δραστηριοποιείται η Εταιρεία όπως αυτό της ενημέρωσης της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας δηλαδή της διάδοσης των αποτελεσμάτων και τις παρουσιάσεις των ευρημάτων στη διεθνή επιστημονική κοινότητα μέσα από τα πέντε μεγάλα διεθνή συνέδρια που έχει οργανώσει.
Επίσης θύμισε το γεγονός ότι η Εταιρεία από την αρχή των ερευνών είχε καθιερώσει την παρουσίαση των αποτελεσμάτων, κάθε χρόνο μετά το τέλος της ερευνητικής περιόδου. Αφενός δηλαδή καθιστούσε γνωστά τα ευρήματα στην επιστημονική κοινότητα αφετέρου τα παρουσίαζε στο κοινό της Αιγιάλειας.
Μίλησε ακόμη για τις ομιλίες που έχουν δώσει στα σχολεία Αιγίου και Διακοπτού τα μέλη της ΕΦΑΕΛ καθώς και τις επισκέψεις μαθητών στους αρχαιολογικούς χώρους. Παράλληλα, επισήμανε ότι τα ευρήματα από τις ανασκαφές και τις έρευνες έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και έχουν παραχωρηθεί σε φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών, με αποτέλεσμα να έχουν εκπονηθεί διδακτορικές διατριβές, διπλωματικές και πτυχιακές εργασίες. Τέλος αναφέρθηκε στη διεθνή διάσταση του θέματος με την παρουσία της ανακάλυψης της Αρχαίας Ελίκης στον διεθνή Τύπο, μέσα από αναφορές στους «New York Times», σε βιβλία της Αμερικής, το περιοδικό «Archaeologist», αλλά και τα ντοκιμαντέρ που έχουν γίνει από μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια του εξωτερικού όπως το BBC το 2001, το History Channel το 2011, το ZDF το 2020 και το πιο πρόσφατο τον Οκτώβριο του 2022 από το Discovery Channel. Mάλιστα ανακοίνωσε ότι η ταινία αυτή θα κυκλοφορήσει εντός του έτους και ότι η Εταιρεία έχει προγραμματίσει στο πλαίσιο της χρονιάς εορτασμού των 40 χρονών, να γίνει προβολή του ντοκιμαντέρ στον κινηματογράφο «Απόλλων».
Όταν η σιδηροδρομική γραμμή απειλούσε τους αρχαιολογικούς χώρους…
Τέλος, η κ. Κατσωνοπούλου αποκάλυψε ότι το έτος 2004 η ερευνητική ομάδα έδωσε αγώνα και στηρίχθηκε από την Εταιρεία ώστε να σωθεί ο χώρος της Αρχαίας Ελίκης, καθώς, σύμφωνα με τα τότε πλάνα, η νέα σιδηροδρομική γραμμή περνούσε και διχοτομούσε τον αρχαιολογικό χώρο στο Ριζόμυλο αλλά και το νέο οικισμό στην Ελίκη. Τότε μάλιστα η Αρχαία Ελίκη γράφτηκε στον κατάλογο ενός παγκόσμιου φορέα που ονομάζεται Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων γεγονός που συνετέλεσε στο να αλλάξει η χάραξη.
Τιμή στον πρώην Πρύτανη και όμορφες μουσικές
Στην διάρκεια της εκδήλωσης, η Εταιρεία τίμησε τον Καθηγητή Γεώργιο Παναγιωτάκη, πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών για την σθεναρή υποστήριξη του ερευνητικού έργου στην Αρχαία Ελίκη κατά την θητεία του στην Πρυτανική Αρχή τα έτη 2010-2014. Στον πρώην Πρύτανη απονεμήθηκε Τιμητικό Δίπλωμα-Έπαινος σε χαρτί παπύρου, και του επιδόθηκε αναμνηστικό κεραμικό πινάκιο με την παράσταση της κεφαλής του θεού Ποσειδώνα στο εσωτερικό του, όπως εικονίζεται στα χάλκινα νομίσματα της Αρχαίας Ελίκης, καθώς και όλες οι επιστημονικές εκδόσεις της Εταιρείας.
Για τον νεοσύστατο αχαϊκό φορέα με την επωνυμία «Οι Απανταχού Αχαιοί» και τους σκοπούς ανάδειξης της ιστορίας της Αχαΐας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, των προσωπικοτήτων και του έργου των Αχαιών εντός και εκτός Ελλάδος, μίλησε ακολούθως ο κ. Θ. Βασιλείου, μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου και επικεφαλής του Πολιτικού του Συμβουλίου.
Την εκδήλωση έκλεισε με εξαιρετικό ημίωρο μουσικό πρόγραμμα η Χορωδία Αιγίου, υπό την διευθυνση του μαέστρου Λ. Χαραλαμπόπουλου.
Η ΕΦΑΕΛ ευχαριστεί τους χορηγούς της εκδήλωσης: Παναιγιάλειος Ένωση Συνεταιρισμών, Διεθνές Ίδρυμα Κουτσοχέρα, Eleofillo, ΛΙΑΝΟΣ, Cavino, Ανεξάρτητη Κίνηση Ανατολικής Αιγιάλειας, Φιλοξένια, Acheon Winery, Κουτρόπουλος, DIMITRIOU, ΤΑΧΙ, Radio TAXI ΑΙΓΙΟΥ, ΕΒΕΞ ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ
