Τι έγινε εκείνη τη σκοτεινή περίοδο που για κάποιους δεν έφεξε ποτέ ξανά; Ποια ήταν η βαθύτερη σημασία της φοιτητικής εξέγερσης; Πώς ήταν τα πράγματα στην Αιγιάλεια επί της δικτατορίας και ποιες ήταν οι αλυσιδωτές και ιστορικές στιγμές που βίωσαν οι νέοι της εποχής; Και εν τέλει, γιατί το σύνθημα “Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία” που ήταν γραμμένο στο πανό των φοιτητών του ‘73, είναι στα τέλη του 2023 πιο σύγχρονο και πιο “άγριο” από ποτέ;
Με περιγραφές και ποιήματα, τραγούδια και βιβλία φτιάχτηκε τελικά η ιστορία
Πολυτεχνείο, μετά από 50 χρόνια και οι μνήμες είναι ακόμα νωπές. Όσοι έζησαν στην ταραγμένη εκείνη εποχή, όσοι ενήλικοι συμμετείχαν στα θλιβερά γεγονότα που διαδραματίστηκαν, σίγουρα θα θυμούνται καθαρά το “γκρίζο” εκείνο ξημέρωμα της 17ης Νοέμβρη. Ακόμα όμως και όσοι δεν έζησαν από κοντά το χρονικό του μεγάλου ξεσηκωμού των φοιτητών, ακόμα και αν ήταν πολύ νέοι ακόμα τότε ώστε να έχουν όλες τις θύμησες, κατάφεραν και τον… διάβασουν: Χιλιάδες αναφορές σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής. Εκατοντάδες διηγήσεις των συμμετεχόντων, αλλά και όσων βρέθηκαν ακούσια ή όχι. Εξιστορήσεις από φίλους που έζησαν τα γεγονότα μέσα από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου και ακόμα και σήμερα, ως γέροι πια, τα αφηγούνται. Είναι ένας φοιτητής. Ένας λυρικός ποιητής. Ίσως κάποιος συνθέτης που υπενθυμίζει τα γεγονότα, με τις νότες του. Ένας δημοσιογράφος που ελπίζει να δημοσιευθεί το άρθρο του και να μην “κοπεί” από τους στρατιωτικούς. Ένα αγαπημένο ζευγάρι, που κατά τις 9 το βράδυ θέλει να καθίσει στο παγκάκι του πάρκου, όμως ο αστυνομικός “διαφωνεί” να διατηρηθεί ο έρωτάς τους και τους τραυματίζει με ένα γκλομπ. Ή μήπως είναι τελικά, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, η καθημερινή βιωματική εμπειρία της πτώσης των Συνταγματαρχών, που περνά πλέον ως ιστορία από γενιά σε γενιά και που όσοι την έζησαν ως μεγάλοι άνθρωποι τότε, δεν ζουν πια;
Ηρωικές μορφές και αίσθημα ελευθερίας
Εκείνες οι ημέρες “στοίχειωσαν” το μυαλό κάποιων. Ακριβώς μισό αιώνα φέτος και το 90% όσων ζούσαν στα γεγονότα, ως 30αρηδες τότε, σήμερα δεν είναι εν ζωή. Ο περισσότερος κόσμος δεν συμμετείχε στις μεγάλες, τις ηρωικές συγκρούσεις της εξέγερσης, ούτε έχει προσωπικές αναμνήσεις.
Έχει απομείνει ένας πρωτοετής φοιτητής Μηχανολόγος και ένας φαντάρος που υπηρετούσε υποχρεωτικά την πολιτική του “πουλιού”. Όλοι όσοι βρέθηκαν εκεί, αφουγράζοντας είτε την κοινωνική τους ανιδεότητα, είτε το γενικό αντιχουντικό αίσθημα που πρόσταζε “Ψωμί Παιδεία Ελευθερία”, το έζησαν από διαφορετική οπτική.
Ο ξεσηκωμός των φοιτητών και των πολιτικών οργανώσεων της Αριστεράς στα φοιτητικά στέκια, επέφεραν ριζικές αλλαγές, τόσο καθοριστικές που διαμόρφωσαν αντιλήψεις και ιδεολογίες, τεχνικές και μεθόδους, αλλά πρωτίστως, έδωσαν στη ζωή και στο μέλλον της Ελλάδας την σύγχρονη δημοκρατία. Αυτή, που όλοι σήμερα απολαμβάνουν, βλέποντας σε ένα ασπρόμαυρο βίντεο ένα τανκ να ρίχνει μια καγκελόπορτα. Ένα σπαρακτικό “αχ!” ενός νεαρού.
Την Μαρία να φωνάζει στα μεγάφωνα “Εδώ Πολυτεχνείο, Εδώ Πολυτεχνείο” ή την παρέα στο καφενείο του χωριού να ακούει τα γεγονότα από το ραδιόφωνο και να γεμίζει θλίψη, φόβο, αλλά και εθνική υπερηφάνεια, θάρρος. Ήταν τελικά, οι ημέρες που καθόρισαν τον κανόνα της ιδεολογικής και πολιτικής πορείας μίας ολόκληρης γενιάς. Της αδικημένης γενιάς του ‘60. Δίχως κατοχή και πείνα, χωρίς ρετσίνα.
Το Protionline.gr συνομίλησε με δύο γνωστούς Αιγιώτες, οι οποίοι έχουν έντονες αναμνήσεις από την εποχή των Συνταγματαρχών και βίωσαν μια περίοδο που χαρακτηρίζεται 50 χρόνια τώρα, από τους “κρεμασμένους” στα κάγκελα πρωτεργάτες της εξέγερσης. Ήταν η εποχή που άφηνε πίσω της, την δικτατορία του μίσους και βάδιζε προς τον όμορφο αγώνα της μεταπολίτευσης. Ο Οινοποιίος Άγγελος Ρούβαλης και ο Αρχιτέκτονας Λεωνίδας Μαυρουδής, σήμερα είναι εκεί… γύρω… στα 71 τους χρόνια. Όμως οι αναμνήσεις τους, είναι μόλις 71 χιλιοστά από τη καρδιά τους.
Λ. Μαυρουδής: “Ο πολύς κόσμος στο Αίγιο δεν γνώριζε τις εξελίξεις των ημερών”
“Εκείνες τις ημέρες, όπως όλοι μας εξάλλου, ήμουν επηρεασμένος από την καθημερινότητα που δεχόταν συνεχώς αναταραχές από τα γεγονότα, αλλά ταυτόχρονα και γεμάτος πάθος για τις εξελίξεις από την δράση των φοιτητών” ανάφερε στo Protionline.gr ο Αρχιτέκτονας και πρώην αντιδήμαρχος Λεωνίδας Μαυρουδής, περιγράφοντας το πώς έζησε τις εξελίξεις εκείνες τις στιγμές της εξέγερσης: “Το αίτημα για ελευθερία, ήταν καθολικό. Ήταν μία επταετία όπου ο κόσμος είχε επηρεαστεί βαθιά, είχε χάσει την αισιοδοξία του. Υπήρχε πάθος από πολλούς για τον αγώνα μεν, αλλά αρκετοί είχαν επηρεαστεί ψυχολογικά. Από την Τετάρτη εκείνης της εβδομάδας ως και τα γεγονότα που συνέβησαν την Παρασκευή το βράδυ, ήμουν εκεί, είτε μέσα είτε έξω από το χώρο του Πολυτεχνείου. Θυμάμαι έντονα το κυνηγητό από μονάδες της αστυνομίας, αμέσως μετά τα αιματηρά γεγονότα. Εκείνη τη στιγμή ήμουν επί της οδού Πατησίων και για να γλιτώσω, έτρεξα όσο μπορούσα μέχρι το Σταθμό Λαρίσης, όπου τελικά κατάφερα να κρυφτώ στα γύρω στενά. Θυμάμαι ότι κυνηγημένος, την άλλη μέρα το μεσημέρι, έφτασα στα ΚΤΕΛ, επιβιβάστηκα στο πρώτο λεωφορείο που βρήκα και έφτασα στο Αίγιο” εξιστορεί ο 71χρονος σήμερα κ. Μαυρουδής. Να σημειωθεί ότι κατά τα αιματηρά γεγονότα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ο Λεωνίδας Μαυρουδής ήταν σπουδαστής στο τρίτο έτος του Πολυτεχνείου και ένας από τους τρεις και μοναδικούς με καταγωγή από την Αιγιάλεια, που φοιτούσαν στη συγκεκριμένη σχολή. “Στο Αίγιο οι πιο πολλοί κάτοικοι δεν ήξεραν, δεν γνώριζαν τις εξελίξεις. Υπήρχε μία γενικότερη επιφύλαξη. Πολύς κόσμος δεν γνώριζε τι ακριβώς συνέβαινε και υπήρχε ένας διάχυτος φόβος στην ατμόσφαιρα” συμπλήρωσε ο κ. Μαυρουδής.
Α. Ρούβαλης: “Υπήρχε παντού η “δίψα” για τον ερχομό της δημοκρατίας, η ατμόσφαιρα ήταν εκρηκτική”
Περιγράφοντας τα γεγονότα των ημερών, ο Οινοποιίος Άγγελος Ρούβαλης, ο οποίος την περίοδο της εξέγερσης ήταν τριτοετής φοιτητής στο Χημικό του Πανεπιστημίου Πατρών και ιδιαίτερα ενεργός αναφέρει χαρακτηριστικά: “Σε όλες τις επαρχιακές πόλεις ανεξαιρέτως, υπήρχε μικρή πληροφόρηση για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και το ποιες ήταν οι συνθήκες στην πρωτεύουσα. Οι δραστικές τοπικές εξελίξεις, συνέβησαν περίπου ένα χρόνο μετά στο Αίγιο, με τη δημιουργία δύο αριστερών κινημάτων. Μέχρι τότε, δεν γινόταν τίποτα απολύτως, παρά μόνο μεμονωμένα περιστατικά μικρής κλίμακας.
Το γενικότερο φρόνημα των ημερών, ήταν ότι προσπαθούσαμε όλοι οι σπουδαστές να διευρύνουμε την ανάγκη του λαού για δημοκρατία. Δημιουργήθηκαν δύο αριστερές ομάδες δράσης από Αιγιώτες φοιτητές, ο “Ρήγας Φεραίος” και η ΔΗΜΑΚ, οι οποίες ήταν μαθητικές οργανώσεις που διεκδικούσαν το αυτονόητο: Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία για όλους. Ήμουν ο πρώτος πρόεδρος του κινήματος των Αιγιωτών φοιτητών. Είχαμε έντονη δραστηριότητα. Τα έζησα όλα με μεγάλη συγκίνηση και περίσσιο θάρρος…” θυμάται ο κ. Ρούβαλης, ο οποίος το 1973 ήταν περίπου 22 ετών.
Επίλογος στις αναμνήσεις της εξέγερσης του Πολυτεχνείου δεν θα υπάρξει ποτέ, εις τους αιώνας. Όμως ως επίλογος για το συγκεκριμένο, σημερινό ρεπορτάζ του Protionline.gr με θέμα την ιστορική επέτειο, θα ήταν μόνο τα λόγια του Άγγελου Ρούβαλη, ο οποίος ανέφερε εν κατακλείδι: “Έζησα από κοντά τα γεγονότα και βίωσα όλες τις εξελίξεις, έχοντας τις πιο έντονες αναμνήσεις. Αυτό που με λυπεί ιδιαίτερα όμως, είναι ο τρόπος που εορτάζεται κατά τη σημερινή εποχή, αυτή η ιστορική επέτειος. Ο εορτασμός του Πολυτεχνείου εν έτη 2023, δεν έχει καμία σχέση με τα χαρακτηριστικά, τη νοοτροπία, το πνεύμα και την αντίληψη των φοιτητών που έζησαν και βίωσαν τις εξελίξεις, τότε”.
