-Συνέντευξη στην Αθηνά Μπόκολα-
Μία σειρά από σημαντικά έργα και παρεμβάσεις βρίσκονται σε εξέλιξη στην Αιγιάλεια, με τον ρόλο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας να είναι καθοριστικός, είτε εκτελώντας είτε επιβλέποντας τις εργασίες. Αρχαιολογικοί θησαυροί και βυζαντινά μνημεία δίνουν… ραντεβού με τη σύγχρονη κοινωνία, λαμβάνοντας τη θέση που τους αξίζει. Μοναδικός σκοπός, η ανάδειξη της ένδοξης ιστορίας και του πολιτισμού της Αιγιάλειας στους αιώνες. Η επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιγίου, οι εργασίες στον ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου, η ανάπλαση του προσκυνήματος της Παναγίας Τρυπητής, το Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας, οι αρχαιολογικές ανασκαφές κι άλλα «κομβικά σημεία» αναμένονταν για χρόνια από τους Αιγιαλείς και βάζουν την περιοχή στο επίκεντρο.
Η πλέον αρμόδια για να μιλήσει γι’ αυτές τις παρεμβάσεις στο protionline.gr, είναι η Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας, Αρχαιολόγος- Βυζαντινολόγος Δρ. Αναστασία Κουμούση. Ήδη έχει αναπτύξει μεγάλη ανασκαφική δραστηριότητα στην Πάτρα και υπό την διεύθυνση και επίβλεψή της έχουν υλοποιηθεί 22 έργα αναστήλωσης και ανάδειξης βυζαντινών ναών, μεσαιωνικών κάστρων και αρχαιολογικών χώρων στην Αχαΐα, Κορινθία, Ηλεία, Αιτωλοακαρνανία και Ζάκυνθο, καθώς και δυο μουσειακά έργα: η δημιουργία της μόνιμης έκθεσης βυζαντινών και μεταβυζαντινών αρχαιοτήτων στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου και η δημιουργία του μοναδικού στον ελλαδικό χώρο Μουσείου Φραγκοκρατίας στο Κάστρο Χλεμούτσι Ηλείας. Ταυτόχρονα δίδεται μεγάλη έμφαση στην ανάδειξη αρχαίων και μνημείων της Αιγιάλειας.
Ποια είναι η Αναστασία Κουμούση
Γεννήθηκε στην Αθήνα, ζει και εργάζεται στην Πάτρα. Πτυχιούχος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος και Διδακτορικής Διατριβής με ειδίκευση στη Βυζαντινή ζωγραφική από τo Πανεπιστήμιο της Σορβόννης υπό την εποπτεία της Ελένης Γλύκατζη – Ahrweiler. Από το 1991 εργάζεται στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, στην οποία εισήλθε ύστερα από ειδικό γραπτό διαγωνισμό. Διευθύντρια της 6ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων από το 2006 με περιοχή ευθύνης τους νομούς Αχαΐας και Ηλείας. Το 2014 ανέλαβε την Διεύθυνση της ενιαίας Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας. Επί οκτώ έτη, παράλληλα με τα κύρια καθήκοντά της, λόγω υπηρεσιακών αναγκών ασκούσε διευθυντικά καθήκοντα διαδοχικά στις Εφορείες Αρχαιοτήτων Κορινθίας-Αργολίδας-Αρκαδίας, Αιτωλοακαρνανίας-Λευκάδας και Ζακύνθου-Κεφαλονιάς.
Από το 2001 έως το 2007 δίδαξε Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη ως Εντεταλμένη Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Τα κύρια επιστημονικά της ενδιαφέροντα αφορούν στην βυζαντινή και μεταβυζαντινή ζωγραφική και στις μεσαιωνικές οχυρώσεις. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ έχει μεγάλο συγγραφικό έργο. Είναι παντρεμένη με τον δικηγόρο Θανάση Βγενόπουλο και έχει δυο παιδιά.
Ήρθε ο καιρός της αναβάθμισης του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιγίου. Πώς προέκυψε;
Τα τελευταία δέκα χρόνια, κατά το έργο της Ολυμπίας οδού, αλλά και γενικότερα από όλα τα έργα που εκτελούνται στην Αιγιάλεια, έχουμε βρεθεί μπροστά σε καταπληκτικά ευρήματα. Αυτά, φυλάσσονται στις αποθήκες του Μουσείου. Σκεφτήκαμε, ως υπηρεσία, πως αυτό είναι κρίμα. Είναι γεγονός ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου δεν έχει επισκεψιμότητα λόγω της παλιάς «μορφής» του. Ωστόσο είναι ο πυρήνας των αρχαιολογικών ευρημάτων της Αιγιάλειας και είναι κρίμα να μην υπάρχουν σε κάποια έκθεση. Το 2017 αναθέσαμε την εκπόνηση μουσειογραφικής μελέτης, δηλαδή η υπηρεσία μας επέλεξε ποια ευρήματα από αυτά που συλλέχθηκαν είναι σε καλή κατάσταση, από τις έξι διαφορετικές περιοχές που βρέθηκαν την τελευταία δεκαετία, όπως για παράδειγμα η Ελίκη και η Κερύνεια. Έτσι αποφασίστηκε και οι ενότητες της έκθεσης να είναι έξι διαφορετικές. Η μελέτη εγκρίθηκε από το συμβούλιο των μουσείων το 2018. Ο δήμος, επέκτεινε την διάρκεια της παραχώρησης του μουσείου για ακόμα 30 έτη. Την υλοποίηση του έργου, την εντάξαμε στο ¨Αίθριο¨ του Μουσείου διότι εκεί υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης του κόσμου, για έκθεση των ευρημάτων. Το έργο αυτό, έχει προϋπολογισμό 300.000 ευρώ και είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα INTERREG Ελλάδα – Ιταλία.
Σε ποια φάση βρίσκεται το έργο της επέκτασης;
Έχουμε καταθέσει στο υπουργείο την έγκριση για την κατασκευή των προθηκών διότι είναι αρκετά μεγάλο το ποσόν και ο διαγωνισμός είναι διεθνής. Με την γνωστοποίηση της έγκρισης αυτής, γίνεται η προκήρυξη του διαγωνισμού. Ταυτόχρονα, θα διεξαχθεί ένας δεύτερος διαγωνισμός, που αφορά τα στηρίγματα των αρχαιοτήτων. Πρόκειται για μία πολύ μοντέρνα πρόταση, που έχει και χρησιμοποιεί τελευταίας τεχνολογίας υλικά. Αυτό, θεωρούμε πως θα έχει θετική επίπτωση στην επισκεψιμότητα του Μουσείου, ειδικά από εκπαιδευτικής άποψης, με επισκέψεις σχολείων από όλη της Αχαΐα αλλά και όμορων νομών. Με αυτό τον τρόπο, το Μουσείο γίνεται πιο ελκυστικό και φιλόξενο. Ήταν κρίμα να παραμένει και να υπάρχει ανεκμετάλλευτο. Τα ευρήματα αυτά, έχουν μεγάλη αρχαιολογική αξία και πάνω από όλα, αναδεικνύεται και η ίδια η πόλη, αφού δείχνουν πόσο σημαντική ήταν η παρουσία του Αιγίου κατά την αρχαιότητα. Όλα αυτά, θα εμπλουτίζονται από γραφικό και φωτογραφικό υλικό κατά την έκθεσή τους, καθώς θα υπάρχει και ψηφιακή παρουσίαση, μέσα στον χώρο του «Αίθριου».
Οι εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει, ο διαγωνισμός έχει γίνει και έχουμε μπροστά μας έναν χρόνο για να παραδοθούν και οι προθήκες. Στον δεύτερο διαγωνισμό, για τα στηρίγματα, ο ανάδοχος θα τα εμφανίζει ένα – ένα, βήμα – βήμα. Για κάθε ένα από αυτά τα στηρίγματα θα γίνεται ξεχωριστή μελέτη. Αυτή η δεύτερη φάση είναι να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2022 και υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Τι προβλέπεται να γίνει η υπάρχουσα έκθεση;
Το συμβούλιο των μουσείων μας υποχρέωσε ταυτόχρονα να εκσυγχρονιστεί και η παλαιά έκθεση που ήδη υπάρχει και ήταν μεγάλη μας χαρά αυτό. Έτσι προβλέπεται το βάψιμο του χώρου και η συντήρηση των εκθεμάτων με σύγχρονο τρόπο, καθώς το εποπτικό υλικό. Όλα αυτά μαζί, θα δώσουν μια νέα εικόνα στο Μουσείο και μια νέα πνοή.
Σε εξέλιξη είναι όμως και το μεγάλο έργο της ανάπλασης του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Τρυπητής…
Πρόκειται για ένα σύνθετο έργο. Καλούμαστε να προχωρήσουμε σε συντήρηση των τοιχογραφιών, αναστύλωση του ίδιου του κτηρίου, παρεμβάσεις στον περιβάλλοντα χώρο και τέλος εργασίες στα πρανή. Αυτή τη στιγμή επικεντρωνόμαστε μέσα στη στέγη, οι συντηρητές εργάζονται στο βραχώδες μέρος του ναού με τις τοιχογραφίες, δουλεύουμε στον νεότερο ναό την οροφή και τα ξυλόγλυπτα τα οποία είναι πραγματικά έργα τέχνης και ταυτόχρονα γίνεται καθαρισμός των χώρων, διαδικασία αρκετά δύσκολη. Επίσης, ετοιμάζουμε τον διαγωνισμό για την στήριξη των πρανών, που θα διεξαχθεί κατά πάσα πιθανότητα αρχές του νέου χρόνου.
Πόσο ικανοποιημένη είσαστε από την πορεία των εργασιών;
Προσωπικά είμαι πολύ ευχαριστημένη. Γίνεται πολύ συντονισμένη και κοπιαστική δουλειά από όλους ανεξαιρέτως. Αυτό το πρόγραμμα αρχικά είχε 36 μήνες πρόβλεψη για να διεκπεραιωθεί. Για κάποια προβλήματα που δεν ήταν δικής μας αρμοδιότητας, μετατράπηκε σε 26 μήνες για την παράδοσή του. Γίνεται και θα γίνει μεγάλη προσπάθεια για να συμπτυχτεί ο χρόνος έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος μας. Δουλεύουμε σε πολλά σημεία ταυτόχρονα, η πορεία και τα αποτελέσματα των εργασιών μας ικανοποιούν βαθύτατα. Το τέλος του έργου της ανάπλασης του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Τρυπητής έχει οριστεί για το τέλος του 2022. Εμείς είμαστε μέσα στο χρονοδιάγραμμα.
Σε ποια φάση βρίσκεται το έργο του ναού Αγίου Νικολάου στον Σελινούντα;
Η αναστήλωση του ναού του Αγίου Νικολάου, που ανήκει στην Μονή Ταξιαρχών, συνεχίζεται για τέταρτη χρονιά. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό μνημείο του 10ου αιώνα. Είναι ένα πολύ δημοφιλές μνημείο στους αρχαιολογικούς κύκλους. Σε ανύποπτο χρόνο, πριν από μία εξαετία, είχαμε προβεί σε μελέτη αποκατάστασης, όμως επειδή δεν υπήρχε πρόβλεψη τότε ώστε να το εντάξουμε σε πρόγραμμα ούτως ώστε όλα τα μνημεία να τα έχουμε επί συνόλου, πάρθηκε η απόφαση να γίνει τμηματικά, κομμάτι – κομμάτι. Αυτή που διανύουμε είναι η τέταρτη χρονιά αναστήλωσής του.
Σε έναν χρόνο από τώρα θα τοποθετηθούν και τα κεραμίδια κι έπειτα τελειώνει το έργο.
Μόλις την Παρασκευή, παρέλαβα την μελέτη του περιβάλλοντα χώρου για το έργο αυτό και η σκέψη είναι να γίνει εύκολα προσβάσιμο από το ευρύ κοινό. Θα την υλοποιήσουμε αφού περάσει από το απαραίτητο ειδικό συμβούλιο.
Είμαστε υποχρεωμένοι να βαδίζουμε με αργά βήματα, καθώς και η χρηματοδότηση από το υπουργείο γίνεται με αυτόν τον τρόπο. Στο συγκεκριμένο έργο, είχε απαγορευτεί η είσοδος από το 2008, μετά τον μεγάλο σεισμό, αφού κρίθηκε επικίνδυνο. Ποτέ δεν ξέρει κανείς τι ζημιά μπορεί να υποστεί κάποιο μνημείο από έναν σεισμό και έτσι σταμάτησε η επισκεψιμότητά του.
Υπάρχουν ανασκαφές σε αρχαιολογικούς χώρους αυτή τη στιγμή στην Αιγιάλεια;
Αν εξαιρέσουμε τις λεγόμενες «σωστικές» ανασκαφές σε ορισμένα σημεία μέσα στην πόλη που προκύπτουν, σε διάφορα οικόπεδα ιδιωτών δηλαδή, δεν έχουμε σε εξέλιξη κάποια συγκεκριμένη συστηματική ανασκαφή, όπως για παράδειγμα της Αρχαίας Αιγείρας που το ξεκινήσαμε πέρυσι σε συνεργασία με το Αυστριακό ινστιτούτο και ματαιώθηκε. Εξάλλου πολλά προγράμματα, λόγω της επιδημίας του κορωνοϊού, ακυρώθηκαν για φέτος.
Η μόνη ανασκαφή που συνεχίστηκε φέτος είναι στην Τραπεζά, υπό την επίβλεψη του Αρχαιολόγου Ανδρέα Βόρδου. Δεν έχει γίνει ακόμα η πλήρης αναφορά στην υπηρεσία μας και το αρμόδιο υπουργείο, για να ξέρουμε τι ακριβώς βρέθηκε στις ανασκαφές που ολοκληρώθηκαν πριν λίγο καιρό στο σημείο αυτό.
Προσφάτως, παρεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν και στο Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας…
Το Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας αναστηλώθηκε μέσω του ΕΣΠΑ. Το 2018 έγινε μια μελέτη για τον ηλεκτροφωτισμό του χώρου και ο δήμος μας βοήθησε πολύ, φέρνοντας ουσιαστικά το ρεύμα με αποκλειστικά δική του δαπάνη, μέχρι την… πόρτα μας, δηλαδή ακριβώς έξω από το Αρχαίο Θέατρο. Αφού εκπονήθηκε η μελέτη, με δαπάνη του υπουργείου αυτή τη φορά, τοποθετήθηκαν οι προβολείς καθώς και ο ειδικός φωτισμός ανάδειξης. Φέτος τοποθετήθηκε και το καινούριο φυλάκιο κι έτσι καταφέραμε να ανοίγει ο χώρος για κάποιο διάστημα, με ωρομίσθιο ολιγομελές προσωπικό εργασίας.
Αυτή τη στιγμή εκπονείται η μελέτη αντικεραμικής προστασίας κάτι που κρίνεται απαραίτητο και του χρόνου τέτοια εποχή περίπου θα γίνει και η τοποθέτησή του.
Είναι σημαντικό ότι στον χώρο, πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις που διοργανώνει η ΔΗ.ΚΕ.ΠΑ και ήταν για εμάς ένας πρόσθετος λόγος αυτός, να ¨τρέξουμε¨ τις εργασίες, προκειμένου ο χώρος να βρίσκεται και σε αυτό τον τομέα έτοιμος. Είναι βασικό που ανοίγει το Αρχαίο Θέατρο για την τοπική κοινωνία, δεν έχει κανένα νόημα τέτοιους χώρους να τους βλέπουν μόνο οι ειδικοί και οι αρχαιολόγοι. Είναι ένα σημείο πνοής για τους ντόπιους.
Έγινε κάποια εκτίμηση για τα απολεσθέντα, βάσει καταγγελιών, μάρμαρα της ανάπλασης στο Αίγιο;
Σαν Υπηρεσία πραγματοποιήσαμε δύο αυτοψίες κατόπιν καταγγελίας που μας έγινε, για την απώλεια μαρμάρων από την ανάπλαση στο κέντρο του Αιγίου. Έχω απαντήσει ήδη σε ανάλογο ερώτημά του δήμου Αιγιαλείας, γραπτώς. Βρέθηκαν στο σημείο ένας αρχαιολόγος και ένας αρχιφύλακας αρχαιοτήτων για αυτοψία, να δουν και να εκτιμήσουν αυτά τα κράσπεδα. Εκτίμησαν ωστόσο ότι δεν πρόκειται για αρχαία ευρήματα, ούτε από τον ναό του Διός, ούτε από τίποτα από αυτά που ακούστηκαν. Άρα, αφού δεν πρόκειται για αρχαία, δεν έχουμε καμία απολύτως αρμοδιότητα.
