-του Χρήστου Σπηλιωτόπουλου Χειρουργού Οφθαλμίατρου, Υποψήφιου Δημοτικού Συμβούλου με το συνδυασμό “Αιγιάλεια Προορισμός”-
«Δως μοι πα στω και ταν γαν κινάσω»/Δώσε μου τόπο να σταθώ και την γη θα κινήσω, Αρχιμήδης (287-212 π.Χ.)
Ποτέ άλλοτε στην ζωή μου δεν χρειάστηκε να τρέξω πίσω, ως κατεπείγουσα ανάγκη, σε ιστορίες που μάθαμε στο σχολείο ή μας τις διηγήθηκαν οι γονείς μας, για να πατήσω στέρεα στο προφανές: στο «παν μέτρον άριστον». Μόνο που το Μέτρο δεν είναι πλέον προφανές και χρειάζεται κόπο και μόχθο όχι απλά για να το αποκτήσουμε πάλι, αλλά, έστω, για αρχή, να το σκεφτούμε. Και ίσως τότε αυτός ο νους, ο ανθρώπινος (ψυχή και σώμα) να επιστρέψει επίσης στο προφανές: στον έλεγχο της ζωής του, στην ελεύθερη βούληση και μετά στην ισορροπία, στην αρμονία και στην ευτυχία.
Σαν ξεχασμένος λοιπόν από καιρό έρχεται στον νου μου ο μύθος του Ηνίοχου, του Πλάτωνα (1):
Ο Ηνίοχος (το λογιστικό/λογικό μέρος της ψυχής)κρατεί ηνία/χαλινάρια και πρέπει να οδηγήσει και να ελέγξει την άμαξα της ζωής του που την τραβούν δύο ά-λογα. Ένα μαύρο (το θυμοειδές μέρος της ψυχής) που είναι ατίθασο, άγριο, ανεξέλεγκτο και συμβολίζει τα πάθη, τα ένστικτά και το ζωώδες και ένα άσπρο (το επιθυμητό μέρος της ψυχής) που συμβολίζει τις ανάγκες του σώματός μας, αλλά και τις αρετές, την αρμονία και το πνευματικό, ήσυχο κομμάτι της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης. Όλα, σύμβολα και όλα εμείς.
Πρέπει λοιπόν ο Ηνίοχος να τιθασεύσει και να ισορροπήσει τα δύο άλογα. Συμβολικά, τα δύο άλογα πρέπει να γίνουν ένα: ένα γκρι άλογο που θα εμπεριέχει όλα τα στοιχεία των δύο αλόγων αλλά ο Ηνίοχος θα μπορεί να το ελέγξει και να το οδηγήσει στον στόχο του. Θα πρέπει δηλαδή να γίνει Ιπποκράτης. Αυτός που κρατεί τους ίππους της ζωής του. Δεν είναι λοιπόν και ο Ιπποκράτης τυχαία ο εκπρόσωπος της ιατρικής στην αρχαιότητα. Γιατρεύεται αυτός που ανακτά/αποκτά τον έλεγχο της ζωής του σε όλα τα επίπεδα. Αυτός που συμβολικά μπορεί να καβαλήσει το άλογο της ζωής του και να το οδηγήσει εκεί που θέλει (2).
Αναλογικά και συλλογικά ο μύθος αφορά την κοινωνία και τη δυνατότητα να την οδηγήσουμε εμείς ως αφυπνισμένοι Ηνίοχοι σε δρόμους ασφαλείς.
Όλα αυτά τα ανέφερα γιατί βλέπω όλο και πιο συχνά να χάνουμε τον έλεγχο της ζωής μας. Να μας κλέβεται σιγά σιγά (και γρήγορα ενίοτε) η δυνατότητα της ατομικής και συλλογικής ευτυχίας μας επειδή ΕΜΕΙΣ δεν δρούμε και ΕΜΕΙΣ δεν παίρνουμε αποφάσεις που θα κάνουν τη ζωή μας καλύτερη. Γιατί ο μόνος δρόμος προς την ευτυχία είναι η προσφορά στους γύρω μας και στο κοινωνικό σύνολο. Μόνο αν το σύνολο, η κοινωνία που ανήκουμε είναι καλά μπορούμε και εμείς να είμαστε καλά.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι περισσότερο σήμερα η ζωή μας μοιάζει με ένα Ροντέο. Είμαστε δηλαδή πάνω σε έναν ταύρο (δεν είναι καν άλογο!!!) τον οποίο όχι μόνο να τον χαλιναγωγήσουμε και να τον οδηγήσουμε σε ασφαλή πορεία δεν μπορούμε αλλά αγωνιζόμαστε και προσπαθούμε να μην πέσουμε από αυτόν και σκοτωθούμε. Είμαστε δηλαδή κοιμισμένοι Ηνίοχοι που η άμαξα της ζωής μας τρέχει χωρίς τιμονιέρη. Τα μέτωπα είναι πολλά: περιβάλλον, υγεία, ασφάλεια, παραγωγικότητα, εισόδημα, ανάπτυξη και τόσα άλλα.
Προτείνω για αρχή να δημιουργήσουμε μια στέρεη βάση. «Δώσε μου τόπο να σταθώ και τη γη θα κινήσω» είπε ο Αρχιμήδης. Ας βάλουμε δηλαδή τις προϋποθέσεις, ας κάνουμε τις κατάλληλες ενέργειες που θα γίνουν οι μοχλοί για να πετύχουμε τον στόχο μας. Και ο στόχος μας βασικά είναι οι ενεργοί, αφυπνισμένοι πολίτες που όλοι μαζί θα εργαστούμε για το κοινό καλό. Ο/η έμπορος, ο/η αγρότης, ο/η επιχειρηματίας, ο/η απλός αλλά ενεργός δημότης. Όλοι μαζί θα παλέψουμε για μια πιο «υγιή» πόλη/κωμόπολη?, πιο δημιουργική, πιο οικολογική, πιο όμορφη. Ήσυχη μα δυνατή, κοσμοπολίτισσα αλλά καθαρή, σύγχρονη αλλά με σεβασμό στην ιστορία της. Με λειτουργικούς δρόμους, πλατείες, σχολεία, ιατρεία, μαγαζιά. Με χαρούμενους και ψυχικά ελεύθερους ανθρώπους γιατί θα υπάρχει το πλαίσιο να νιώθουν ασφαλείς.
Κλείνοντας, θα επανέλθω στον Πλάτωνα και στον μύθο του Ηνίοχου, λέγοντας ότι ο Ηνίοχος παίρνει τον έλεγχο της ζωής του χρησιμοποιώντας τη σοφία, την ανδρεία, τη σωφροσύνη και τη δικαιοσύνη (3).
Αν είναι λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε «λάσο» ας το κάνουμε για να «πιάσουμε» αυτές τις ξεχασμένες αλλά απόλυτα παρούσες μέσα μας, αρετές.
Πηγές:
Φαίδρος (ή περί Έρωτος), Πλάτωνας, Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, Εκδ, Χατζόπουλος
https://www.betterliving.gr/mental/plato-iniohos/
https://www.youtube.com/watch?v=aYgIQJkoZdw
https://www.youtube.com/watch?v=VkfXdjlM8Cw
(1) Ο μύθος του Ηνίοχου περιγράφεται στον Φαίδρο. Ο Φαίδρος είναι διάλογος του Πλάτωνα που διαδραματίζεται σε ένα σημείο της όχθης του Ιλισού, κάτω από ένα πανύψηλο πλατάνι, όπου φέρεται ο Σωκράτης να συζητεί με τον νεαρό μαθητή του Φαίδρο περί έρωτα και γράφτηκε κατά την περίοδο της ωριμότητας (μέση χρονική περίοδος 386 – 367 π.Χ).
Ο Σωκράτης περιγράφει την ψυχή ως μια αθάνατη ουσία η οποία κινείται στον υπερουράνιο χώρο διαιρεμένη σε τρία μέρη, τα δύο από τα οποία έχουν μορφή αλόγου και το τρίτο μορφή ηνιόχου, το ένα κακότροπο, που συμβολίζει το αισθησιακό στοιχείο του ανθρώπου και την ευτέλεια της σάρκας, και το άλλο πνευματικό, που συγγενεύει με τους θεούς και μπορεί να ατενίζει το υπερουράνιο κάλλος. Ο Ηνίοχος πρέπει να τιθασεύσει τα πάθη να ισορροπήσει τα δύο άλογα (τα πάθη με τις αρετές) για να οδηγήσει την άμαξά του στον στόχο του, μπροστά…
(2) Εδώ μπορούμε να δούμε και το παράδειγμα του Κενταύρου Χείρωνα, που γίνεται ο ίδιος άλογο: αποκτά πόδια αλόγου, σώμα ανθρώπου και στοχεύει με το βέλος του στον στόχο της ζωής του. Ο Χείρων είναι θεραπευτής και σοφός καθώς διδάσκει τις υπό διαμόρφωση φυσικές επιστήμες στους ήρωες του αρχαίου κόσμου.
(3) Η σοφία φρόνησις στο λογιστικόν – στην νόηση- , η ανδρεία στο θυμοειδές (στην βούληση), και η σωφροσύνη δικαιοσύνη στο επιθυμητικόν.
Ο Ηνίοχος για να ελέγξει τα ά-λογα του μπορεί να χρησιμοποιήσει επίσης τα τέσσερα στοιχεία που αναφέρει ο Πυθαγόρας: τη γη, τη φωτιά,το νερό, και τον αέρα. Συμβολικά, ανάλογα με αυτό που θέλω να πετύχω, χρησιμοποιώ τα στοιχεία αυτά ή συνδυασμό αυτών.
