Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΙΚΗ “ΖΕΙ” ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ… “ΩΤΑ ΚΩΦΩΝ”
Ακούραστοι εργάτες της επιστήμης και της αρχαιολογίας, τα μέλη της ερευνητικής ομάδας της αρχαιολόγου Ντόρας Κατσωνοπούλου, συνεχίζουν και το φετινό καλοκαίρι τις εργασίες συντήρησης χώρων και αρχαιολογικών ευρημάτων της Αρχαίας Ελίκης, την ώρα που το υπουργείο Πολιτισμού παραμένει στην ανάλγητη και μη δικαιολογήσιμη στάση του, εμποδίζοντας την συνέχιση του ανασκαφικού έργου.
Ταυτόχρονα, η Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Ελίκης βρίσκεται εν αναμονή της απόφασης του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών, μετά την αναφορά που κατέθεσε το 2021 για αγνόηση του πορίσματος του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, βάσει του οποίου κρίνεται παράνομη η μη στήριξη και συνέχιση των ανασκαφικών ερευνών.
Ολοκληρώνεται η συντήρηση
“Είναι η δέκατη χρονιά φέτος που δεν συνεχίζονται οι ανασκαφές. Εμείς με επιμέλεια και αφοσίωση διατηρούμε, συντηρούμε, καθαρίζουμε και περιποιούμαστε τα ευρήματα, τα κτίρια και όλα όσα έχουν βρεθεί…” ήταν τα πρώτα λόγια της επικεφαλής της ερευνητικής εργασίας και αρχαιολόγου Ντόρας Κατσωνοπούλου στo protionline.gr μιλώντας για το ζήτημα. Μάλιστα, επισήμανε ότι η αντιδιαστολή, δέκα χρόνια από πλευράς του υπουργείου θεωρείται μη νόμιμη και η διακοπή των ανασκαφικών ερευνών λογίζεται ως παράνομη, τη στιγμή που από την πλευρά της ερευνητικής ομάδας, υπάρχει πλήρης αφοσίωση στο έργο, καθώς ήταν αυτή που χωροθέτησε την Αρχαία Ελίκη και έφερε στην επιφάνεια σημαντικά ευρήματα. Να σημειωθεί ότι, η συγκεκριμένη σκαπάνη, δεν χρηματοδοτείτο ποτέ από το κράτος, αλλά μόνο από συνεργαζόμενα πανεπιστήμια και ξένους οργανισμούς. Δηλαδή οι φορείς που κάνουν το έργο (η Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Ελίκης και το Πανεπιστήμιο Πατρών – Τμήμα Γεωλογίας), εξασφαλίζουν τα χρήματα από πόρους που βρίσκουν εξ’ ιδίας πρωτοβουλίας.
Η θέση του “πυρήνα” της ανασκαφής είναι στην περιοχή “Μουριές” μεταξύ σύγχρονης Ελίκης και Βαλιμιτίκων. Αυτή τη στιγμή και στο στάδιο που βρίσκεται η επεμβατική συντήρηση του χώρου, συμμετέχουν εθελοντές φοιτητές πανεπιστημίων από το εξωτερικό, ενώ το κόστος στα βασικά υλικά συντήρησης είναι μία χορηγία που έχει εξασφαλιστεί εδώ και δύο χρόνια από επιχειρηματία της ευρύτερης περιοχής. Τελείται η βασική συντήρηση προστασίας των μνημείων και η φετινή παρέμβαση, βαίνει προς το τέλος της. Συνολικά, δέκα άτομα συμμετείχαν στις εργασίες, από διάφορα Πανεπιστήμια της Αγγλίας, της Αμερικής και του Καναδά, ενώ οι γενικοί καθαρισμοί, διήρκεσαν τέσσερις εβδομάδες. “Υπάρχουν ξένα πανεπιστήμια που στέλνουν φοιτητές, γιατί θεωρούν το έργο μας πολύ σημαντικό. Γίνονται οι βασικοί καθαρισμοί για να συντηρούνται οι τοίχοι, τα βοτσαλωτά δάπεδα και γενικά ο χώρος. Δεν είναι συντήρηση υπό την έννοια αναστήλωσης. Εκτελούνται εργασίες χωρίς φθορές ή σκαψίματα. Το κάνουμε εδώ και δέκα χρόνια, προστατεύοντας τον χώρο να μην υφίσταται φθορές από τις καιρικές συνθήκες” σημείωσε η κ. Κατσωνοπούλου.
Κατσωνοπούλου: «Βρήκαμε την Ελίκη όταν οι άλλοι πίστευαν πως είναι στον βυθό»
Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που η αρχαιολογική “σκαπάνη” σταμάτησε το έργο της; Η κ. Κατσωνοπούλου ξεκαθαρίζει: “Δεν έχουμε αντιπαλότητα με κάποιον. Έχουμε την πλευρά της ερευνητικής ομάδας της Αρχαίας Ελίκης που προχωρά τη δουλειά της εδώ και τριάντα χρόνια σωστά και νόμιμα. Ξαφνικά, το 2013, παράγοντες υπηρεσιακοί και το υπουργείο Πολιτισμού θυμούνται ότι το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Τμήμα Γεωλογίας δεν νομιμοποιούνται να συνεχίσουμε τις ανασκαφές. Πριν από 30 χρόνια δεν πίστευε κανείς ότι υπάρχει Αρχαία Ελίκη και όλοι νόμιζαν ότι έχει χαθεί στον βυθό. Όταν ξεκινήσαμε το 1988 πραγματοποιώντας τις πρώτες έρευνες στη θάλασσα, απαντήσαμε στο ερώτημα ότι δεν υπάρχει εκεί και πρέπει να γυρίσουμε στην ξηρά”.
Σε άλλη ερώτηση του protionline.gr όσον αφορά τις προηγούμενες προσπάθειες για την εύρεση της αρχαίας πόλης σε βάθος χρόνου, η αρχαιολόγος, επισήμανε: “Πριν είκοσι χρόνια επέλεξα δέκα διαφορετικά σημεία σε αυτή την πεδιάδα, ώστε να γίνουν δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές και για να διαπιστωθεί αν τα δεδομένα που είχαμε συγκεντρώσει μέχρι τότε ήταν σωστά. Στις επτά από τις δέκα ανασκαφές, βρέθηκαν αρχαιότητες. Αυτό ήταν μία τεράστια επιτυχία και δικαιώθηκε η ομάδα μας, γιατί είχαμε ακολουθήσει τη σωστή μεθοδολογία. Όταν υπάρχει ένα έργο μεγάλης επιστημονικής ομάδας, αποτελούμενης από Έλληνες και ξένους ειδικούς επιστήμονες και καταλήγει στον εντοπισμό αρχαιοτήτων στην πεδιάδα μεταξύ Ελίκης και Νικολεΐκων που έχουμε εντοπίσει όλες τις χρονολογικές φάσεις, δεν μπορεί να έρχεται το σύγχρονο υπουργείο Πολιτισμού και να μας λέει ότι έψαχναν πολλοί την Ελίκη – τόσα χρόνια – και ήρθαν το 2020 δυο παράγοντες του υπουργείου και τη… βρήκαν με μία ανασκαφή σε ένα οικόπεδο σε συγκεκριμένη περιοχή των Νικολεΐκων. Οι συγκεκριμένοι, έκαναν την ανασκαφή στο οικόπεδο όπως ορίζει ο νόμος. Αυτό δηλαδή που γίνεται όταν βρεθούν αρχαία σε ένα οικόπεδο που πάει κάποιος να χτίσει. Ξεκινά και γίνεται η λεγόμενη σωστική ανασκαφή. Για εμάς κάτι τέτοιο είναι καλοδεχούμενο γιατί έρχεται και υποστηρίζει την άποψή μας ότι η Ελίκη είναι εδώ. Καλώς την έκαναν. Όμως δεν μπορούν να πουν ότι τη βρήκαν αυτοί, δεν μπορεί να αγνοούμε και να μην σεβόμαστε το έργο επιστημόνων τόσων χρόνων στην περιοχή και να το υποβαθμίζουμε” κατέληξε.
Εν αναμονή της απόφασης της Εισαγγελίας
Υπενθυμίζοντας το πώς έφτασε ο δέκατος χρόνος αδράνειας, η κ. Κατσωνοπούλου, επισημαίνει: «Ως προς τη διακοπή των ανασκαφικών εργασιών, κάποιοι πιστεύουν ότι έγινε με ένα επιχείρημα – τέχνασμα. Πιστεύεται ότι ο επίσημος φορέας – το Πανεπιστήμιο Πατρών – χάνει την νομιμοποίησή του να συνεχίσει τις ανασκαφές που έχει πραγματοποιήσει δέκα έτη με τον τρόπο που χειρίστηκε την υπόθεση. Το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, το οποίο σήμερα ανήκει στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας, όρισε έλεγχο για να διαπιστωθεί η νομιμότητα ή μη της διακοπής των ανασκαφικών εργασιών στην Αρχαία Ελίκη απ’ όπου αποδείχθηκε ότι η διακοπή των ανασκαφικών ερευνών στην Αρχαία Ελίκη δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο. Από το 2016 που βρήκε η πρώτη απόφαση, ουδεμία συμμόρφωση υπήρξε με το πόρισμα του ελέγχου από το ΥΠ.ΠΟ. Ο δεύτερος έλεγχος του 2018 αποσκοπούσε στο να διαπιστωθεί, γιατί το υπουργείο δεν συμμορφώθηκε. Διαπιστώθηκε εκ νέου η μη νόμιμη διακοπή και οι μη νόμιμες ενέργειες στις οποίες όφειλαν να προβούν. Όμως και πάλι δεν υπήρξε συμμόρφωση, χωρίς επίσημη αιτιολογία. Την επόμενη χρονιά, το Σώμα Ελεγκτών διέταξε νέο έλεγχο, ο οποίος διατάχθηκε σε βάθος εξέτασης όλων των ετών από την αρχή και ολοκληρώθηκε το 2020. Αυτός, ο τρίτος έλεγχος, έχει καταλήξει σε μία έκθεση – πόρισμα 200 σελίδων, όπου δίνει αναλυτικά τα στοιχεία με βάση τα οποία ότι η ανασκαφή, έχει διακοπεί κατά παράβαση του νόμου και πρέπει να επανεξεταστεί το αίτημα και να συνεχιστεί η ανασκαφή. Μέχρι σήμερα από πλευράς του ελεγχόμενου φορέα που είναι το αρμόδιο υπουργείο, έχει υπάρξει η ίδια αδράνεια. Τέλος, να σημειωθεί ότι για τον λόγο αυτό, η Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Ελίκης κατέθεσε πριν ένα χρόνο, αναφορά στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών για το πόρισμα των 200 σελίδων και βρίσκεται εν αναμονή της απόφασης».
